TCK 174 Tehlikeli Maddelerin İzinsiz Bulundurulması Suçu ve Cezası: Patlayıcı, Kimyasal ve Biyolojik Maddeler | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Toplumun güvenliği, sadece kişilere veya mallara yönelik doğrudan saldırıların engellenmesiyle değil, aynı zamanda bu tür saldırılarda kullanılabilecek veya kitlesel felaketlere yol açabilecek tehlikeli maddelerin kontrol altında tutulmasıyla sağlanır. Türk Ceza Kanunu, bu proaktif koruma anlayışıyla, kamunun güvenliğini en üst düzeyde tehdit etme potansiyeli olan patlayıcı, nükleer, kimyasal ve biyolojik gibi maddelerin izinsiz bir şekilde üretilmesini, ticaretini, nakliyesini ve hatta bulundurulmasını, 174. maddesinde "Tehlikeli Maddelerin İzinsiz Olarak Bulundurulması veya El Değiştirmesi" suçu olarak tanımlamış ve çok ağır yaptırımlara bağlamıştır. Bu suç, bir "ön hazırlık hareketi" suçu olup, tehlike henüz somut bir zarara dönüşmeden, en erken aşamada müdahale etmeyi amaçlar.
Bu makalede, TCK 174'te düzenlenen bu son derece ciddi suçu, suçun konusunu oluşturan tehlikeli maddelerin neler olduğunu, suçun oluşması için aranan "izinsizlik" şartını, Yargıtay'ın bu konudaki yaklaşımını ve suçun ağır hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi Türkiye'nin en büyük sanayi, liman ve tarım merkezlerinden birinde, Gemlik'teki kimya ve gübre sanayisinden, Organize Sanayi Bölgeleri'ndeki imalat süreçlerine, tarımsal faaliyetlerde kullanılan maddelerden lojistik ve depolama faaliyetlerine kadar bu suçun unsurları her an ortaya çıkabilir. Bu nedenle Bursa'nın 17 ilçesindeki ilgili tüm sektörlerde faaliyet gösterenlerin ve vatandaşların bu hukuki düzenlemeyi bilmesi hayati önemdedir.
BÖLÜM 1: TEHLİKELİ MADDELERİ İZİNSİZ BULUNDURMA SUÇU NEDİR? (TCK m. 174)
Madde 174- (1) Yetkili makamlardan gerekli izni almaksızın, patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı... maddeyi imal, ithal veya ihraç eden, ... nakleden, muhafaza eden, satan, satın alan veya işleyen kişi, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır...
a) Suçun Tanımı ve Amacı (Soyut Tehlike Suçu)
Bu suç, kanunda sayılan tehlikeli maddelerin veya bu maddelerin üretiminde kullanılan ekipmanların, yetkili makamlardan alınması zorunlu olan lisans veya izinler olmaksızın, el değiştirmesi veya bulundurulmasıyla oluşur. Bu suçun en önemli özelliği, bir "soyut tehlike suçu" olmasıdır. Yani, suçun oluşması için bu maddelerin birine zarar vermesi, bir patlamaya veya zehirlenmeye yol açması gerekmez. Sadece bu maddeleri izinsiz olarak imal etmek, satmak, satın almak veya bulundurmak dahi, yarattığı potansiyel tehlike nedeniyle suçun tamamlanması için yeterlidir.
b) Suçun Konusu: Hangi Maddeler Tehlikeli Sayılır?
Kanun, suçun konusunu oluşturan maddeleri niteliklerine göre geniş bir şekilde saymıştır:
- Patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı maddeler (Dinamit, TNT, endüstriyel patlayıcılar, yanıcı kimyasallar, asitler vb.)
- Boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı maddeler
- Nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler
Ayrıca, bu maddeleri imal etmek, işlemek veya kullanmak için gerekli olan malzeme ve teçhizatın izinsiz ticareti de aynı cezaya tabidir.
c) Suçun Hareket Unsurları
Kanun, bu maddelerin yasa dışı tedarik zincirinin her halkasını ayrı ayrı suç olarak tanımlamıştır:
- İmal, ithal, ihraç etmek (Üretim ve dış ticaret)
- Nakletmek, depolamak, muhafaza etmek (Lojistik ve saklama)
- Satmak, satın almak, satışa arz etmek, başkalarına vermek, kabul etmek (Ticaret ve el değiştirme)
Bu eylemlerden herhangi birinin izinsiz yapılması suçu oluşturur.
BÖLÜM 2: SUÇUN FARKLI GÖRÜNÜMLERİ VE CEZALARI
a) Suçun Temel Hali (TCK 174/1)
- Fiil: Yukarıda sayılan tehlikeli maddelerin veya üretim ekipmanlarının, kanunda belirtilen fiillerden biriyle izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi.
- Ceza: 4 yıldan 8 yıla kadar hapis VE 5000 güne kadar adli para cezası. Cezaların ağırlığı ve her ikisinin de birlikte verilmesi, kanun koyucunun suça verdiği önemi göstermektedir.
b) Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi (TCK 174/2)
- Fiil: Suçun, TCK 220 anlamında bir suç işlemek amacıyla kurulmuş örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesidir.
- Ceza: Verilecek ceza bir kat artırılır (yani 8 yıldan 16 yıla kadar hapis).
c) Daha Az Cezayı Gerektiren Hal: Önemsiz Patlayıcılar (TCK 174/3)
- Fiil: Önemsiz tür ve miktardaki patlayıcı maddeyi satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktır. Bu fıkranın uygulanmasında failin "kullanılış amacı" da gözetilir.
- Örnek: Eğlence amaçlı kullanılan bazı havai fişekler, torpiller veya avcılıkta kullanılan barut gibi maddelerin, kötüye kullanma amacı olmaksızın, küçük miktarlarda bulundurulması bu kapsamda değerlendirilebilir.
- Ceza: 1 yıla kadar hapis.
BÖLÜM 3: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- "İzin" Unsurunun Tespiti: Bu suçun en temel unsuru "izinsizlik"tir. Bir davada, failin ilk ve en önemli savunması, eylemi gerçekleştirmek için yetkili makamlardan (İçişleri Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Nükleer Düzenleme Kurumu vb.) alınmış geçerli bir lisans veya izninin olduğunu ispatlamaktır.
- Bilirkişi Raporu Zorunluluğu: Ele geçirilen bir maddenin, TCK 174 kapsamında sayılan tehlikeli maddelerden olup olmadığının tespiti teknik bir konu olduğundan, mahkemeler bu tür davalarda mutlaka Emniyet Kriminal Laboratuvarı, Adli Tıp Kurumu veya üniversitelerin ilgili bölümlerinden bilirkişi raporu alırlar. Bu rapor olmadan hüküm kurulamaz.
- Kast Unsuru: Failin, bulundurduğu veya ticaretini yaptığı maddenin tehlikeli niteliğini ve bu işlemleri yapmak için izni olmadığını bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekir. Bir nakliye firmasının, içeriğinin tehlikeli bir kimyasal olduğunu bilmeden, aldatılarak kapalı bir paketi taşıması durumunda kast unsuru oluşmayabilir.
BÖLÜM 4: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 174'te düzenlenen suç, doğrudan kamu güvenliğini hedef alan, sonuçları itibarıyla felaketlere yol açabilecek bir suç olduğu için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun temel halinin (TCK 174/1) cezasının alt sınırı dört yıl olduğu için, bu suçtan mahkûm olan bir fail hakkında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi kararları verilmesi kesinlikle mümkün değildir.
- Bu suçtan verilecek bir mahkûmiyet kararı, failin mutlaka hapis cezası alması ve bu cezanın infaz rejimine göre (genellikle 2/3) önemli bir kısmını cezaevinde geçirmesi anlamına gelir.
- Sadece TCK 174/3'teki "önemsiz patlayıcılar" hali için, cezanın 2 yılın altında kalması durumunda HAGB/erteleme mümkündür.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 174, toplumun can ve mal güvenliğini, henüz somut bir zarar ortaya çıkmadan, en erken aşamada korumayı hedefleyen, son derece ağır yaptırımları olan bir "önleme" suçudur. Kanun, patlayıcı, kimyasal, biyolojik ve nükleer gibi maddelerin kontrolsüz bir şekilde el değiştirmesine karşı sıfır tolerans göstermektedir.
Bursa gibi sanayinin, lojistiğin ve ticaretin kalbi olan bir şehirde, tehlikeli maddelerin üretimi, depolanması ve nakliyesi sıkı kurallara ve izinlere tabidir. Bu alanda faaliyet gösteren tüm firmaların ve kişilerin, bu yasal yükümlülüklere harfiyen uyması, hem toplum güvenliği hem de kendilerini bu ağır cezai sorumluluktan korumak için bir zorunluluktur. Bu suçla itham edilmek, bir ceza davasının en ciddi ve karmaşık türlerinden biriyle karşı karşıya kalmak anlamına gelir. Bu nedenle, sürecin en başından itibaren uzman bir ceza avukatından hukuki destek almak, adil bir yargılanma ve hakların korunması için mutlak bir gerekliliktir.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
