Kasten Öldürme Suçu Nedir? Cezası ve Yasal Süreçleri - TCK Madde 81, 82, 83, 84, 85 Kapsamlı Rehber

Av. Ahmet Keskin tarafından yazılmıştır.

Türk Ceza Kanunu (TCK) "kasten öldürme" suçu, insan hayatına karşı işlenen en ağır suçlardan biri olarak düzenlenmiştir. TCK'nın 81, 82, 83, 84 ve 85. maddeleri, bu suçun temel halinden nitelikli hallerine, ihmali davranışla işlenmesinden intihara yönlendirme ve taksirle öldürmeye kadar geniş bir çerçevede ele alınmasını sağlamaktadır. Bu suçlamalarla karşı karşıya kalan veya yakınlarını bu tür bir olayda kaybetmiş kişilerin, hukuki sürecin karmaşıklığı, ağır cezalar ve derin duygusal yük nedeniyle büyük bir belirsizlik ve endişe yaşaması son derece doğaldır.

İşte Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddelerinin tam metni:

Türk Ceza Kanunu İlgili Maddelerin Tam Metni

Kasten öldürme Madde 81- (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.

Nitelikli haller Madde 82- (1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak, b) Canavarca hisle veya eziyet çektirerek, c) Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle, d) Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı, e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, f) (Değişik:12/5/2022-7406/2 md.) Kadına karşı, g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, h) Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla, i) (Ek:29/6/2005 - 5377/9 md.) Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle, j) Kan gütme saikiyle, k) Töre saikiyle, İşlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.

Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi Madde 83- (1) Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıyla meydana gelen ölüm neticesinden sorumlu tutulabilmesi için, bu neticenin oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir. (2) İhmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için, kişinin; a) Belli bir icrai davranışta bulunmak hususunda kanuni düzenlemelerden veya sözleşmeden kaynaklanan bir yükümlülüğünün bulunması, b) Önceden gerçekleştirdiği davranışın başkalarının hayatı ile ilgili olarak tehlikeli bir durum oluşturması, gerekir. (3) Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.

İntihara yönlendirme Madde 84- (1) Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (4) İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk edenlerle cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler, kasten öldürme suçundan sorumlu tutulurlar.

Taksirle öldürme Madde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Bu makalede, TCK'nın bu önemli maddeleri ışığında kasten öldürme suçunun ve bağlantılı diğer ölümle sonuçlanan fiillerin ne anlama geldiğini, hangi durumların suç teşkil ettiğini, bu suçlamayla karşılaşan veya mağdur olan kişilerin hangi süreçlerle karşılaşabileceğini, öngörülen cezaları ve bu süreçlerde dikkat edilmesi gereken kritik noktaları detaylıca ele alacağız.

TCK Madde 81: Kasten Öldürme Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları (Yargıtay İçtihatları Işığında)

Kasten öldürme suçu, bir insanın hayatına bilerek ve isteyerek son vermektir. TCK Madde 81, bu suçu müebbet hapis cezası ile cezalandırır. Suçun oluşabilmesi için hem maddi hem de manevi unsurların bir araya gelmesi şarttır.

Maddi Unsurlar:

Kasten öldürme suçunun maddi unsurları, dış dünyaya yansıyan, somut eylemleri ifade eder:

• Fiil: Bir insanı öldürmeye yönelik her türlü icrai hareket bu suçu oluşturabilir. Örneğin, ateşli silahla vurma, bıçaklama, boğma, zehirleme gibi. Bu fiil, mağdurun ölümüne neden olmalıdır.
  • Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, fiilin doğrudan ölüme elverişli olmasının şart olmadığını, ancak icra edilen fiil ile ölüm neticesi arasında nedensellik bağı bulunması gerektiğini vurgular. Nedensellik bağı, failin fiili olmasaydı sonucun (ölümün) gerçekleşmeyeceği anlamına gelir. Örneğin, mağdurun yarasının mikrop kapması sonucu ölmesi durumunda, yaranın açılması fiili ile ölüm arasındaki nedensellik bağı incelenir. Yargıtay, sanığın savunmasının aksine, fiilin icra edildiği yer ve zaman, kullanılan araç, vuruş şekli gibi unsurları değerlendirerek maddi fiilin varlığını tespit eder.
• Netice: Fiil sonucunda "bir insanın" hayatını kaybetmesi, yani ölüm neticesinin gerçekleşmesi. Failin kendi yaşamına son vermesi veya cenin gibi henüz insan sıfatını kazanmamış bir varlığın öldürülmesi bu suç kapsamında değildir (ancak başka suçları oluşturabilir).
  • Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, ölümün kesin olarak tespit edilmesini ve bu tespitin adli tıp raporları, otopsi tutanakları gibi bilimsel ve objektif delillerle desteklenmesini arar. Ölümün gerçekleştiği yer ve zaman, dosyadaki diğer delillerle uyumlu olmalıdır.

Manevi Unsur (Kast):

Kasten öldürme suçunun manevi unsuru, failin suç işleme iradesini ifade eder. Bu suç, doğrudan kast veya olası kastla işlenebilir.

• Doğrudan Kast (Öldürme Amacı): Failin, mağduru öldürme amacını taşıyarak hareket etmesidir. Fail, eyleminin mağdurun ölümüyle sonuçlanacağını bilir ve bu neticeyi ister.
  • Yargıtay Yaklaşımı: Öldürme kastı, sanığın beyanıyla sınırlı olmayıp, olayın tüm objektif ve sübjektif koşulları değerlendirilerek belirlenir. Yargıtay, öldürme kastının varlığını tespit ederken, failin kullandığı aletin niteliği (silah, bıçak vb.), vuruş sayısı, vuruş yerinin öldürücü nitelikte olup olmadığı (kalp, kafa, boyun gibi hayati bölgeler), eylemin icra ediliş biçimi, fail ile mağdur arasındaki husumet (varsa), eylem öncesi ve sonrası davranışlar (örneğin kaçma, yardım etme, pişmanlık belirtisi) gibi birçok delili birlikte değerlendirir.
  • Örnek İçtihat: Yargıtay 1. Ceza Dairesi'nin 2017/146 E., 2018/141 K. sayılı kararında, öldürme kastının, failin olay öncesi ve sonrası davranışları, kullandığı araç, hedeflediği bölge gibi unsurların bütüncül değerlendirilmesiyle belirlenmesi gerektiği, aksi takdirde kasten yaralama sonucu ölümün (TCK m. 87/4) söz konusu olabileceği ifade edilmiştir. Yani sadece ölüm neticesinin gerçekleşmesi değil, bu neticenin failin kastının bir sonucu olup olmadığı önemlidir.
• Olası Kast: Failin, işlediği fiilin bir insanın ölümüne neden olabileceğini öngörmesine rağmen, bu neticeyi kabullenerek fiili işlemesidir. Fail, ölüm neticesinin gerçekleşmesini istemez ancak gerçekleşse bile umursamaz bir tavır sergiler (aldırış etmez).
  • Yargıtay Yaklaşımı: Olası kast ile bilinçli taksir arasındaki ayrım çok incedir ve Yargıtay için önemli bir tartışma konusudur. Olası kastta fail neticeyi "göze alır", "olursa olsun" der; bilinçli taksirde ise neticenin gerçekleşmeyeceğine "güvenir" veya "inanır" (güven teorisi). Örneğin, kalabalık bir caddede yüksek hızla araç kullanan veya meskun mahalde havaya rastgele ateş açan birinin, birilerinin ölebileceğini öngörmesine rağmen "ölürse ölsün" mantığıyla fiili işlemesi olası kast olarak değerlendirilebilir.
  • Örnek İçtihat: Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun 2014/1-525 E., 2015/104 K. sayılı kararı, olası kastın unsurlarını detaylıca açıklamış ve failin neticeyi kabullenme düzeyinin önemini vurgulamıştır. Özellikle Bursa'nın merkezinde (Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer) veya diğer kalabalık yerleşim alanlarında işlenen ve birden fazla kişiyi etkileyen eylemlerde bu ayrım büyük önem taşır.

TCK Madde 82: Kasten Öldürmenin Nitelikli Hallerinin Maddi ve Manevi Unsurları (Yargıtay İçtihatları Işığında)

Kasten öldürme suçunun TCK Madde 82'de sayılan belirli koşullar altında işlenmesi, cezayı ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına yükseltir. Her bir nitelikli halin kendine özgü maddi ve manevi unsurları bulunur ve Yargıtay bu unsurların titizlikle incelenmesini arar.

a) Tasarlayarak Öldürme:

• Maddi Unsur: Failin öldürme kararını aldıktan sonra, bu kararı icra etmeden önce belirli bir süre geçmesi ve bu sürede plan yapması (alet hazırlama, olay yeri seçimi, kaçış planı vb.) ve fiili soğukkanlılıkla gerçekleştirmesidir. Arada "iğfal süresi" denilen bir düşünme ve karar alma süresi bulunması önemlidir. Bu süre, anlık öfke veya infialle işlenen suçlardan ayrımı sağlar.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının, eylemi gerçekleştirmeden çok önce, düşünme ve planlama aşamasında oluşması ve bu kastın süreklilik arz etmesidir. Failin iradesi, önceden aldığı karara uygun olarak yönlenmiştir.
• Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, tasarlamanın varlığı için "derinlemesine düşünme", "karar verme anı" ve "soğukkanlılıkla icra" gibi kriterleri arar. Anlık veya ani kararlarla işlenen suçlarda tasarlama olamayacağını, sanığın pişmanlık göstermesi veya vazgeçmesi için makul bir sürenin geçip geçmediği de değerlendirilir.
  • Örnek İçtihat: Yargıtay 1. Ceza Dairesi'nin 2019/322 E., 2019/5223 K. sayılı kararı gibi emsal kararlarda, tasarlamanın varlığı için eylem ve karar arasında belirli bir zaman aralığının bulunması ve bu aralıkta failin soğukkanlılığını koruyarak bir plan yapması gerektiği, anlık öfke ile işlenen suçlarda tasarlamadan bahsedilemeyeceği belirtilmiştir.

b) Canavarca Hisle veya Eziyet Çektirerek Öldürme:

• Maddi Unsur: Mağdura insanlık dışı, zalimane ve acımasız yöntemlerle, ölüme ek olarak fazladan acı veya işkence çektirerek öldürmektir. Ölümün gerçekleştiği ana kadar devam eden yoğun fiziksel veya psikolojik acı çektirme fiilleri.
• Manevi Unsur: Failin, mağdura öldürme kastının yanı sıra, ona acı çektirme, onurunu kırma veya insanlık dışı bir muamele yapma kastını da taşımasıdır. Failin iç dünyasındaki aşırı gaddarlık ve vahşet.
• Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, bu halin varlığı için mağdurun ölümüne neden olan fiillerin, olağan bir öldürme eyleminin ötesinde, gereksiz ve aşırı acı verici nitelikte olması gerektiğini vurgular.

c) Yangın, Su Baskını, Tahrip, Batırma veya Bombalama ya da Nükleer, Biyolojik veya Kimyasal Silah Kullanmak Suretiyle:

• Maddi Unsur: Suçun, birden fazla insanın yaşamını tehlikeye atan veya büyük bir alanı etkileyen, toplumda korku ve paniğe neden olan yöntemlerle işlenmesidir. Kullanılan aracın niteliği önemlidir.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının yanı sıra, bu yöntemlerin genel tehlike yaratma potansiyelini bilmesi ve bu şekilde eylemi gerçekleştirmeyi istemesidir. Olası kastla da bu nitelikli halin oluşabileceği kabul edilir.
• Yargıtay Yaklaşımı: Bu nitelikli hal, yalnızca hedef kişiyi değil, genel olarak toplum güvenliğini tehdit eden eylemleri kapsar.

d) Üstsoy veya Altsoy, Eş, Boşandığı Eş veya Kardeşe Karşı:

• Maddi Unsur: Mağdurun, failin annesi/babası, çocuğu, eşi, boşanmış eşi veya kardeşi olması yeterlidir. Akrabalık veya eski evlilik bağı kesinleşmiş olmalıdır.
• Manevi Unsur: Failin, öldürdüğü kişinin bu akrabalık veya evlilik bağından haberdar olması ve bu bağa rağmen fiili gerçekleştirmesidir.
• Yargıtay Yaklaşımı: Bu nitelikli halin temelinde, aile bağının ihlali yatar. Yargıtay 1. Ceza Dairesi'nin 2020/2759 E., 2021/1199 K. sayılı kararında, boşanan eşe karşı işlenen suçlarda da bu nitelikli halin uygulanacağı açıkça belirtilmiştir. Bursa'da da aile içi şiddet ve cinayet vakalarında bu nitelikli halin sıklıkla karşımıza çıktığı gözlemlenmektedir.

e) Çocuğa ya da Beden veya Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Durumda Bulunan Kişiye Karşı:

• Maddi Unsur: Mağdurun yaşının küçük (çocuk) olması veya fiziksel/zihinsel engeli nedeniyle kendini savunamayacak durumda bulunması.
• Manevi Unsur: Failin, mağdurun bu savunmasız durumunu bilerek veya öngörerek fiili gerçekleştirmesi.
• Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, mağdurun savunmasızlığını somut olaya göre değerlendirir. Engellilik durumu, yaşlılık, uyku hali, alkol veya uyuşturucu etkisi altında olma gibi durumlar savunmasızlık kapsamına girebilir.

f) Kadına Karşı (Yeni Düzenleme):

• Maddi Unsur: Mağdurun kadın olması yeterlidir. Bu nitelikli hal, 12/5/2022 tarihinde 7406 sayılı Kanun ile TCK'ya eklenmiş olup, kadına yönelik şiddetle mücadeledeki hassasiyeti ve cinsiyet temelli cinayetlerin ağırlığını yansıtır.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının, mağdurun kadın olması sebebiyle oluşması veya bu duruma rağmen gerçekleşmesi. Özellikle "kadın olduğu için" işlenen cinayetlerde uygulama alanı bulur.
• Yargıtay Yaklaşımı: Bu hüküm yeni olsa da, kadın cinayetlerinin toplumda yarattığı infial ve İstanbul Sözleşmesi gibi uluslararası metinlerin etkisiyle cezasızlığın önüne geçilmesi hedeflenir.

g) Kişinin Yerine Getirdiği Kamu Görevi Nedeniyle:

• Maddi Unsur: Mağdurun, bir kamu görevi (polis, savcı, hakim, doktor vb.) ifa etmesi nedeniyle öldürülmesi.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının, mağdurun kamu görevi ifa etmesi nedeniyle oluşması.
• Yargıtay Yaklaşımı: Bu nitelikli hal, devlet otoritesine ve kamu düzenine karşı işlenen bir saldırı olarak kabul edilir.

h) Bir Suçu Gizlemek, Delillerini Ortadan Kaldırmak veya İşlenmesini Kolaylaştırmak ya da Yakalanmamak Amacıyla:

• Maddi Unsur: Kasten öldürme fiilinin başka bir suçla bağlantılı olarak (örneğin hırsızlık yaparken fark edilince öldürme, tecavüzü gizlemek için öldürme) işlenmesi.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının, ikincil bir amaç olan diğer suçu gizleme veya kendi yakalanmasını engelleme niyetine dayanması.
• Yargıtay Yaklaşımı: Bu hal, "bağlantılı suç" niteliğindedir ve failin iki ayrı suçu işlemek için tek bir öldürme eylemini araç olarak kullandığını gösterir.

i) Bir Suçu İşleyememekten Duyduğu İnifialle:

• Maddi Unsur: Failin, işlemeye çalıştığı (ancak başaramadığı) bir suç nedeniyle yaşadığı aşırı öfke, hüsran veya çaresizlik sonucu öldürme.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının, işleyemediği suçtan kaynaklanan yoğun duygusal tepkiyle oluşması.
• Yargıtay Yaklaşımı: Bu nitelikli hal, failin planladığı bir suçun başarısızlığından doğan ani ve yoğun bir öfke ile işlenen öldürme eylemlerini kapsar.

j) Kan Gütme Saikiyle:

• Maddi Unsur: Öldürmenin, aileler veya topluluklar arasındaki eski bir husumet veya anlaşmazlıktan kaynaklanan intikam alma güdüsüyle işlenmesi.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının, "kan davası" olarak bilinen intikam alma saikine dayanması.
• Yargıtay Yaklaşımı: Bu nitelikli hal, genellikle toplumsal yapısı farklı olan bölgelerde ortaya çıkar ve failin kültürel veya geleneksel bir baskı altında hareket etmesi durumu dikkate alınır.

k) Töre Saikiyle:

• Maddi Unsur: Öldürmenin, belirli toplulukların yerleşik ve yazısız "töre" kurallarına uyma amacıyla işlenmesi. Genellikle "namus cinayetleri" bu kapsamda değerlendirilir.
• Manevi Unsur: Failin öldürme kastının, toplum veya aile içindeki "töre" kurallarının gereği olarak algıladığı bir eylemi gerçekleştirmeye dayanması.
• Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, töre saikiyle işlenen cinayetlerde, failin mağdurun ölümüyle sonuçlanan eylemi, belli bir "töre"yi yerine getirme amacıyla yaptığını arar. Bu, failin bireysel iradesinin ötesinde, toplumsal bir baskı veya beklenti altında hareket ettiğini gösterir.

TCK Madde 83: Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları (Yargıtay İçtihatları Işığında)

Bu madde, bir kişinin yapması gereken bir icrai davranışı yapmaması (ihmal etmesi) sonucunda ölümün meydana gelmesi durumunu düzenler. Ancak her ihmal, TCK Madde 83 kapsamında kasten öldürmeye eşdeğer sayılmaz.

Maddi Unsurlar:

• Yükümlülük İhmali: Failin, belli bir icrai davranışta bulunmak hususunda kanuni düzenlemelerden (örneğin ebeveynin çocuğunu besleme ve koruma yükümlülüğü, hayat kurtarma yükümlülüğü) veya sözleşmeden (örneğin bir bakıcının, doktorun, cankurtaranın sorumluluğu) kaynaklanan bir yükümlülüğünün bulunması ve bu yükümlülüğü yerine getirmemesidir.
• Önceden Tehlikeli Davranış: Failin, daha önce gerçekleştirdiği bir icrai davranışın başkalarının hayatı ile ilgili olarak tehlikeli bir durum oluşturması ve bu tehlikeli durumu gidermemesi sonucunda ölümün gerçekleşmesi. (Örneğin, bir çukuru kazıp açık bırakma veya bir makineyi arızalı bırakma ve sonucunda birinin düşüp ölmesi.)
• Netice: Bu ihmali davranış sonucunda bir insanın hayatını kaybetmesi (ölüm).
• Nedensellik Bağı: İhmal edilen yükümlülük ile ölüm neticesi arasında bir nedensellik bağının bulunması. Yani fail yükümlülüğünü yerine getirseydi ölümün gerçekleşmeyeceği.

Manevi Unsur (Kast):

İhmali davranışla kasten öldürme suçunda da manevi unsur kasttır. Fail, ihmal ettiği davranış sonucunda ölümün gerçekleşebileceğini bilerek ve isteyerek (doğrudan kast) veya bunu öngörmesine rağmen kabullenerek (olası kast) ihmalde bulunmuştur.

• Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, ihmali davranışla kasten öldürmenin oluşumu için "garantörlük" (garantor pozisyonu) kavramına özel önem verir. Garantör, mağdurun hayatını koruma veya tehlikeli durumu giderme konusunda hukuken özel bir yükümlülüğü olan kişidir. Bu yükümlülük, kanundan (örneğin ebeveyn), sözleşmeden (örneğin bakım sözleşmesi) veya daha önceki tehlikeli davranıştan kaynaklanabilir. Failin, bu garantörlük sıfatıyla yükümlü olduğu davranışı kasten yapmaması ve ölüm neticesinin gerçekleşmesini istemesi veya öngörüp kabullenmesi gerekir.
• Örnek İçtihat: Yargıtay 1. Ceza Dairesi'nin 2017/3090 E., 2018/252 K. sayılı kararında, ihmali davranışla kasten öldürmenin şartları ve "garantörlük" kavramının somut olaya nasıl uygulanacağı detaylıca açıklanmıştır. Örneğin, kilitli bir odada yaşlı bir akrabasını bırakıp aç susuz kalmasına kasten neden olarak ölümüne yol açan kişi bu madde kapsamında yargılanabilir.

TCK Madde 84: İntihara Yönlendirme Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları (Yargıtay İçtihatları Işığında)

İntihara yönlendirme suçu, kişinin kendi yaşamına son verme kararının, başkalarının etkisiyle oluşması veya bu kararın desteklenmesi durumlarını cezalandırır.

Maddi Unsurlar:

• Fiil (Seçimlik Hareketler):
  • Azmettirme: Kişide hiç olmayan bir intihar düşüncesini oluşturma.
  • Teşvik Etme: Mevcut bir intihar düşüncesini güçlendirme veya yeni bir intihar düşüncesi yaratma.
  • İntihar Kararını Kuvvetlendirme: Zaten intihar kararı almış bir kişide bu kararı sağlamlaştırma, caymasını engelleme.
  • Herhangi Bir Şekilde Yardım Etme: İntihar eyleminin fiziksel olarak gerçekleşmesine yardımcı olma (örneğin, intihar için araç temin etme, ortamı hazırlama).
  • Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, bu seçimlik hareketlerin her birinin ayrı ayrı suçu oluşturabileceğini belirtir. Yardım fiili, intihar eylemi öncesi veya anında gerçekleşmelidir.
• Netice (İsteğe Bağlı):
  • Mağdurun intihar etme eylemine teşebbüs etmesi suçun oluşumu için yeterlidir.
  • İntiharın gerçekleşmesi durumunda ise ceza artırılır (TCK 84/2).

Manevi Unsur (Kast):

Failin, mağdurun intihar etme niyetini veya eylemini bilerek ve isteyerek yönlendirici veya yardımcı fiilleri gerçekleştirmesi gerekir.

• Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, intiharın yönlendirme sonucu mu yoksa kişinin özgür iradesiyle mi gerçekleştiğini titizlikle inceler. Mağdurun kendi iradesiyle verdiği intihar kararının, yönlendirme fiiliyle ne ölçüde etkilendiği araştırılır. Failin, mağdurun intihar etmesini bilerek ve isteyerek bu fiilleri gerçekleştirmesi gerekir.
• Önemli İstisna (TCK 84/4): Kasten Öldürme Sayılan Durumlar:
  • İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk edenler: Örneğin, küçük bir çocuğu, akıl hastasını veya alkol/uyuşturucu etkisiyle bilinci yerinde olmayan birini intihara ikna etme.
  • Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler: Zorla veya ciddi bir tehditle intihar ettirme.
  • Yargıtay Yaklaşımı: Bu hallerde, mağdurun intihar kararı özgür iradesiyle alınmadığı için, failin eylemi doğrudan kasten öldürme suçu olarak kabul edilir ve TCK Madde 81 veya 82 hükümleri uygulanır. Bu durum, failin cezai sorumluluğunu önemli ölçüde artırır. Yargıtay 1. Ceza Dairesi'nin 2016/4754 E., 2017/129 K. sayılı kararında, intiharın kendi iradesiyle mi yoksa yönlendirme sonucu mu olduğunun tespiti ve TCK 84/4'ün uygulama şartları değerlendirilmiştir.

TCK Madde 85: Taksirle Öldürme Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları (Yargıtay İçtihatları Işığında)

Bu suç, failin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranması nedeniyle bir insanın ölümüne neden olması durumudur. Burada "kast" (yani öldürme amacı) bulunmaz.

Maddi Unsurlar:

• Fiil: Failin, hukuka aykırı, dikkatsiz veya tedbirsiz bir davranışta bulunmasıdır. Bu, bir şeyi yapmama (ihmal) veya yapılması gerekeni yanlış yapma (icra) şeklinde olabilir.
• Netice: Bu fiil sonucunda bir insanın hayatını kaybetmesi (ölüm).
• Nedensellik Bağı: Failin fiili ile ölüm neticesi arasında doğrudan bir nedensellik bağı bulunması. Failin dikkat ve özen yükümlülüğüne uygun davransaydı ölümün gerçekleşmeyeceği.

Manevi Unsur (Taksir):

Taksir, failin bir neticeyi öngöremeyerek veya öngörmesine rağmen gerekli dikkat ve özeni göstermeyerek fiili işlemesidir.

• Basit Taksir: Failin, mesleğinde veya yaşamındaki genel dikkat ve özen yükümlülüğüne uymaması sonucu ölümün gerçekleşmesi. Öngörülebilir bir neticeyi öngörmemesi veya öngörmesi gerekse de bunu yapmaması.
• Bilinçli Taksir: Failin, neticeyi (ölümü) öngörmesine rağmen, bu neticenin gerçekleşmeyeceğine güvenerek fiili işlemesidir. Fail, kendi yeteneğine, şansına veya becerisine güvenerek risk alır ancak netice gerçekleşir.
  • Yargıtay Yaklaşımı: Yargıtay, taksirin varlığını tespit ederken, failin somut olaydaki dikkat ve özen yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğini, fiilin öngörülebilir bir neticeye yol açıp açmadığını ve nedensellik bağını araştırır. Özellikle bilinçli taksir ile olası kast arasındaki ayrım çok önemlidir. Bilinçli taksirde fail, neticeyi öngörür ama "gerçekleşmez" diye güvenir; olası kastta ise "gerçekleşirse gerçekleşsin" der.
  • Örnek İçtihat: Yargıtay 12. Ceza Dairesi'nin 2019/3358 E., 2020/220 K. sayılı kararında, taksirin tanımı ve unsurları ile bilinçli taksir arasındaki ayrım detaylıca açıklanmıştır. Örneğin, trafikte kırmızı ışıkta geçip birine çarparak ölümüne neden olmak taksirle öldürme suçunu oluşturur. Ancak, hız limitlerinin çok üzerinde, virajlı bir yolda bilerek ve isteyerek yarışıp birine çarparak ölümüne neden olan kişi için bilinçli taksir tartışılabilir. Bursa'nın artan nüfusu ve trafik yoğunluğu nedeniyle Gemlik, Orhangazi, Karacabey gibi ulaşım akslarında veya şehir içindeki cadde ve sokaklarda, inşaat şantiyelerinde veya fabrika ortamlarında bu tür kazalara ve dolayısıyla taksirle öldürme davalarına sıkça rastlanabilmektedir.

Kasten Öldürme ve İlgili Suçlarda Soruşturma ve Yasal Süreç Nasıl İşler?

Ölümle sonuçlanan her olay, Cumhuriyet savcılıkları tarafından büyük bir ciddiyetle soruşturulur. Bu süreçler oldukça karmaşık, uzun ve detaylı inceleme gerektiren süreçlerdir.

• Olay Yeri İncelemesi ve Delil Toplama: Soruşturmanın başlangıcında olay yeri titizlikle incelenir, deliller (parmak izi, DNA, silah, mermi kovanı vb.) toplanır. Bu, suçun işleniş biçimi, failin kimliği ve kastının tespiti açısından kritiktir.
• Otopsi ve Adli Tıp Raporları: Mağdurun ölüm nedeni, ölüm zamanı, kullanılan alet gibi bilgiler otopsi ve adli tıp raporları ile belirlenir. Bu raporlar, davanın seyrini etkileyen en önemli delillerdendir.
• Şüpheli İfadeleri ve Gözaltı/Tutukluluk: Şüphelilerin ifadeleri alınır, çelişkiler araştırılır. Suçun niteliği ve delil durumu göz önüne alınarak gözaltı ve tutukluluk kararları sıklıkla verilebilir.
• Mahkeme Süreci: Soruşturma sonunda yeterli delil bulunursa, iddianame düzenlenir ve dava açılır. Kasten öldürme ve ilgili suçlar, Türk yargı sisteminde Ağır Ceza Mahkemeleri'nin görev alanına girer. Yargılama sürecinde, suçun maddi ve manevi unsurları, nitelikli hallerin varlığı, cezayı etkileyen tüm faktörler detaylı bir şekilde tartışılır. Tanık beyanları, uzman raporları, sanık savunmaları, bilirkişi incelemeleri ve diğer tüm deliller titizlikle değerlendirilir.
• İnfaz Süreci: Verilen hapis cezaları, Türk Ceza İnfaz Hukuku'na göre uygulanır. Müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının infazı özel ve katı kurallara tabidir. Şartlı tahliye ve denetimli serbestlik hükümleri, suçun niteliğine ve cezanın ağırlığına göre farklılık gösterir.

Sonuç: Ölümle Sonuçlanan Suçlamalarda Hukuki Destek Neden Hayati Önemdedir?

Kasten öldürme, taksirle öldürme veya intihara yönlendirme gibi ölümle sonuçlanan suçlamalar, bireylerin hayatlarını tamamen değiştirebilecek, son derece ağır hukuki süreçlerdir. Bu tür durumlarla karşı karşıya kalan kişilerin (sanık, mağdur, mağdur yakınları), soruşturmanın ilk anından itibaren hukuki haklarını bilmeleri ve etkin bir şekilde korunmaları hayati öneme sahiptir.

Delillerin toplanması ve hukuka uygunluğunun denetlenmesi, maddi ve manevi unsurların doğru tespiti, nitelikli hallerin varlığı veya yokluğunun ispatı, savunma stratejisinin belirlenmesi ve adil bir yargılama sürecinin sağlanması için profesyonel hukuki destek elzemdir. Zira, bu suçlamaların doğası gereği, dava dosyaları karmaşık olabilir, çok sayıda teknik ve tıbbi rapor içerebilir ve hukuki bilgi birikimi gerektiren incelikli ayrıntılara dayanır.

Av. Ahmet Keskin olarak, insan haklarına ve hukukun üstünlüğüne olan bağlılığımızla, tüm hukuki süreçlerde adaletin tecelli etmesi için titizlikle çalışmaya devam edeceğiz. Ülkemizde, özellikle de Bursa'nın merkez ilçeleri olan Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer ve diğer tüm ilçelerde (Gemlik, İnegöl, Orhangazi, Karacabey, Mustafakemalpaşa, Mudanya, Kestel, Gürsu, İznik, Orhaneli, Keles, Harmancık, Büyükorhan, Yenişehir gibi) bu tür suçlamalarla ilgili yargılamalar yapılmakta olup, her davanın kendine özgü dinamikleri ve hassasiyetleri bulunmaktadır. Bu nedenle, hukuki süreçlerin profesyonel bir destekle takip edilmesi, hak kayıplarının önüne geçilmesi ve adalete en uygun sonucun elde edilmesi açısından kritik rol oynamaktadır.

Bursa Avukat Ahmet KESKİN