TCK 205 Resmi Belgeyi Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçu ve Cezası: Delil Karartma ve Sorumluluk | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Kamu güveninin temelini oluşturan resmi belgeler, sadece düzenlenirken değil, varlıklarını sürdürdükleri müddetçe de hukuki bir güvence altındadır. Bir belgenin sahtesini üretmek ne kadar büyük bir suçsa, hukuki bir sonuç doğurma potansiyeli taşıyan gerçek bir resmi belgeyi ortadan kaldırmak da o kadar büyük bir haksızlıktır. Çünkü bu eylem, gerçeğin ortaya çıkmasını engellemek, delilleri karartmak ve adaletin tecellisine engel olmak anlamına gelir. Türk Ceza Kanunu, bu kamu güvenini korumak amacıyla, 205. maddesinde "Resmî Belgeyi Bozmak, Yok Etmek veya Gizlemek" suçunu, TCK 204'teki sahtecilik suçu kadar ağır yaptırımlarla özel olarak düzenlemiştir.
Bu makalede, TCK 205'te düzenlenen bu önemli suçu, suçu oluşturan "bozma", "yok etme" ve "gizleme" eylemlerini, bu suçun sivil bir kişi veya bir kamu görevlisi tarafından işlenmesi arasındaki ceza farkını, Yargıtay'ın yaklaşımını ve hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi adli ve idari işlemlerin yoğun olduğu bir şehirde, bir mahkeme dosyasından bir evrakın kaybedilmesinden, bir belediyedeki imar belgesinin saklanmasına, bir trafik ceza tutanağının yırtılmasından, bir şirketin resmi defterlerinin ortadan kaldırılmasına kadar bu suçun unsurları birçok farklı senaryoda ortaya çıkabilir. Bu nedenle Bursa'nın 17 ilçesindeki tüm vatandaşların ve özellikle kamu görevlilerinin bu hukuki sorumluluğu bilmesi büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: RESMİ BELGEYİ YOK ETME, BOZMA VEYA GİZLEME SUÇU NEDİR? (TCK m. 205)
Madde 205- (1) Gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
a) Suçun Tanımı ve Korunan Hukuki Değer
Bu suç, hukuken geçerli ve delil niteliği taşıyan gerçek bir resmi belgenin, fiziki varlığına veya ispat gücüne kasıtlı olarak zarar verilmesidir. Bu suçla korunan hukuki değer, resmi belgelerin varlığına ve içeriğinin değişmezliğine duyulan **"kamu güveni"**dir. TCK 204 (Resmi Belgede Sahtecilik) sahte bir gerçeklik yaratarak, TCK 205 ise gerçek bir delili ortadan kaldırarak kamu güvenini sarsar.
b) Suçun Konusu: "Gerçek Bir Resmi Belge"
Suçun oluşabilmesi için ortadan kaldırılan, bozulan veya gizlenen belgenin, düzenlendiği anda hukuka uygun olarak vücut bulmuş, "gerçek" bir resmi belge olması şarttır. Sahte bir belgenin yok edilmesi bu suçu oluşturmaz.
c) Suçun Hareket Unsurları
Kanun, suçu üç farklı seçimlik hareketle tanımlar. Birinin yapılması yeterlidir:
- Bozmak: Belgenin içeriğinin okunmasını, anlaşılmasını veya ispat gücünü kısmen ya da tamamen ortadan kaldıracak şekilde ona fiziki olarak zarar vermektir.
- Örnek: Bir sözleşmenin en önemli sayfasını yırtmak, bir mahkeme kararının üzerindeki imzaları karalamak, bir tutanağın üzerine mürekkep dökerek okunmaz hale getirmek.
- Yok Etmek: Belgenin fiziki varlığını tamamen ortadan kaldırmaktır.
- Örnek: Bir borç senedini yakmak, bir vergi beyannamesini yırtıp atmak, bir vasiyetnameyi yemek.
- Gizlemek: Belgenin, ilgili kişilerin veya makamların ona ulaşmasını engelleyecek şekilde saklanmasıdır. Belge fiziken sağlamdır ancak bulunamamaktadır.
- Örnek: Bir davada aleyhine delil olan bir resmi yazıyı, bulunamaması için kasten yanlış bir dosyaya koymak veya evinde saklamak.
d) Suçun Failleri ve Cezaları (Sivil - Kamu Görevlisi Ayrımı)
- Sivil Kişi Tarafından İşlenmesi: Suçun faili herhangi bir vatandaş olabilir.
- Ceza: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis.
- Kamu Görevlisi Tarafından İşlenmesi (Nitelikli Hal): Eğer bu suç, görevi gereği o belgeyi elinde bulunduran veya ondan sorumlu olan bir kamu görevlisi tarafından işlenirse, ceza ağırlaşır.
- Ceza: Temel ceza yarı oranında (1/2) artırılır (Yani ceza 3 yıldan 7,5 yıla kadar hapis olur).
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Kast Unsuru: Bu suçun oluşması için failin, bozduğu, yok ettiği veya gizlediği belgenin gerçek bir resmi belge olduğunu bilmesi ve bu eylemleri bilerek ve isteyerek yapması gerekir. Taksirle (dikkatsizlik sonucu) bir resmi belgenin yok olması (kazayla yırtılması, selde ıslanması vb.) bu suçu oluşturmaz.
- "Delil Karartma" Amacı: Bu suç, genellikle bir başka suçu veya hukuki durumu gizlemek, yani "delil karartmak" amacıyla işlenir. Eğer bu eylem, TCK 281'de özel olarak düzenlenen "Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme" suçunun unsurlarını da taşıyorsa, fail "fikri içtima" kuralları gereği daha ağır olan suçtan cezalandırılır.
- Belgenin Hukuki Değeri: Yargıtay, suçun oluşması için yok edilen veya bozulan belgenin, o an itibarıyla hala hukuki bir sonuç doğurma veya bir hakkı ispat etme potansiyeli taşımasını arar. Hukuken tamamen hükümsüz kalmış, zaman aşımına uğramış veya tüm sonuçlarını doğurmuş bir belgenin yok edilmesi bu suçu oluşturmayabilir.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 205'te düzenlenen suç, doğrudan kamu güvenini hedef aldığı için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- Etkin Pişmanlık: Bu suç, TCK 168'de sayılan malvarlığı suçlarından olmadığı için, etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz. Gizlenen belgenin sonradan ortaya çıkarılması, sadece lehe bir takdiri indirim nedeni olabilir.
- İnfaz Hukuku:
- Cezaların alt sınırı (siviller için 2 yıl, kamu görevlileri için 3 yıl) oldukça yüksektir.
- Kamu görevlisi tarafından işlenen suçun (nitelikli hal) alt sınırı 3 yıl olduğu için, mahkûmiyet halinde HAGB veya erteleme kararı verilmesi kesinlikle mümkün değildir.
- Sivil kişi tarafından işlenen suçta ise, bu kurumların uygulanabilmesi için mahkemenin tam olarak 2 yıl ceza vermesi ve diğer yasal şartların bulunması gerekir ki bu, her zaman olası değildir.
- Sonuç olarak, bu suçtan alınan bir mahkûmiyetin, çok büyük bir ihtimalle fiilen infazı gerekecek bir hapis cezası ile sonuçlanacağı söylenebilir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Resmi belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçu, adil bir yargılamanın ve idari işlemlerin temelini oluşturan delillerin ve belgelerin korunmasını amaçlayan, son derece ciddi bir kamu güveni suçudur. Bir anlık bir öfkeyle veya bir hukuki sorumluluktan kaçmak amacıyla bir trafik ceza tutanağını, bir mahkeme tebligatını veya bir icra belgesini yırtıp atmak, kişiyi çok daha ağır bir cezai sorumlulukla karşı karşıya bırakabilir.
Bursa'da herhangi bir adli veya idari sürecin tarafıysanız, size tebliğ edilen veya elinizde bulunan hiçbir resmi belgeyi tahrip etmemeniz veya saklamamanız hayati önemdedir. Bir belgenin haksız olduğunu düşünüyorsanız, buna karşı yapılacak eylem onu yok etmek değil, kanunun tanıdığı itiraz ve dava yollarını kullanmaktır. Bu suçla itham edilmeniz durumunda, belgenin niteliği, sizin kast durumunuz ve eylemin hukuki vasıflandırması gibi teknik konuların tespiti için, sürecin en başından itibaren uzman bir ceza avukatından hukuki destek almanız en doğru adımdır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
