TCK 207 Özel Belgede Sahtecilik Suçu ve Cezası: Sahte Sözleşme, Fatura ve İmza | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Günlük ve ticari hayatımız, kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen ve ispat aracı olarak kullanılan sayısız özel belge üzerine kuruludur. Bir kira sözleşmesinden alacak-verecek ilişkisini düzenleyen bir senede, bir satış faturasından iki taraf arasındaki bir protokole kadar tüm bu belgelerin temelini, tarafların beyanlarının doğruluğuna ve belgenin gerçekliğine duyulan güven oluşturur. Bu güveni sarsacak şekilde, bir özel belgeyi sahte olarak üretmek, değiştirmek veya bu sahte belgeyi hukuki bir sonuç doğuracak şekilde kullanmak, Türk Ceza Kanunu'nun 207. maddesinde "Özel Belgede Sahtecilik" suçu olarak tanımlanmıştır.
Bu makalede, TCK 207'de düzenlenen bu yaygın suçu, "resmi belgede sahtecilik" suçundan farklarını, suçu oluşturan "sahte belge düzenleme/değiştirme ve kullanma" eylemlerini, Yargıtay'ın aradığı kritik "aldatma kabiliyeti" şartını, suçun soruşturulması için gereken "şikâyet" ve "uzlaştırma" prosedürlerini ve hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Türkiye'nin en önemli sanayi ve ticaret merkezlerinden biri olan Bursa'da, Osmangazi'deki bir ticari işletmenin düzenlediği faturadan, Nilüfer'deki bir kiralama sözleşmesine, İnegöl veya Gemlik'teki alacak-verecek senetlerinden, Bursa'nın 17 ilçesindeki herhangi bir özel hukuki ilişkiye kadar bu suçun unsurları her an ortaya çıkabilir. Bu nedenle tüm vatandaşların ve tacirlerin bu hukuki düzenlemeyi bilmesi büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: ÖZEL BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU NEDİR? (TCK m. 207)
Madde 207- (1) Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
a) Suçun Tanımı ve "Özel Belge" Kavramı
Bu suç, hukuki bir ispat gücüne sahip olan ve kamu görevlisi tarafından düzenlenmemiş her türlü yazılı belgenin, aldatma amacıyla sahte olarak üretilmesi, değiştirilmesi ve kullanılmasıdır.
- Özel Belge Nedir? Resmi bir makam veya memur tarafından görevi gereği düzenlenmeyen, kişiler arasındaki hukuki ilişkileri belgeleyen her türlü yazıdır.
- Örnekler: Kira sözleşmeleri, adi borç senetleri, faturalar, ibranameler (borcu kalmadığına dair belge), özel doktor raporları, apartman karar defterleri, şirketlerin ortaklık sözleşmeleri.
b) Suçun İki Farklı İşleniş Biçimi
- Sahte Belgeyi Üreten/Değiştiren ve Kullanan Olmak (TCK 207/1): Bu fıkrada suçun oluşması için iki aşamalı bir eylem gerekir. Failin, ya sahte bir özel belgeyi sıfırdan düzenlemesi ya da gerçek bir belgeyi aldatacak şekilde değiştirmesi VE sonrasında bu ürettiği veya değiştirdiği sahte belgeyi kullanması gerekir. Sadece sahte bir kira sözleşmesi hazırlayıp çekmecede saklamak bu suçu oluşturmaz; o sözleşmenin bir hukuki ilişkide (örneğin bir davada delil olarak sunmak) kullanılması şarttır.
- Başkası Tarafından Üretilen Sahte Belgeyi Bilerek Kullanmak (TCK 207/2): Bu fıkrada ise fail, sahte belgeyi üreten veya değiştiren kişi değildir. Fail, belgenin sahte olduğunu bilmesine rağmen, bu sahte belgeyi bir hukuki sonuç elde etmek için kullanır. Örneğin, bir başkasının hazırladığı sahte bir faturayı, gider göstermek amacıyla muhasebesine dahil etmek.
- Ceza: Her iki halde de ceza aynıdır: Bir yıldan üç yıla kadar hapis.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- "Aldatma Kabiliyeti" (İğfal Kabiliyeti) Unsuru: Bu suçun oluşabilmesi için en temel ve mutlak şart, sahte belgenin aldatma kabiliyetine sahip olmasıdır. Yani, belgenin, normal bir insanın dikkat ve özeniyle kontrol ettiğinde sahte olduğunun ilk bakışta anlaşılamayacak kadar gerçeğine benzer olması gerekir. Kaba bir taklit veya bariz şekilde sahte olduğu anlaşılan bir belge bu suçu oluşturmaz. Mahkeme, bu tespiti yapabilmek için mutlaka Adli Tıp Kurumu Fizik İhtisas Dairesi'nden veya kriminal laboratuvardan bir bilirkişi raporu alır.
- "Zarar Olasılığı" (Soyut Tehlike Suçu): Suçun oluşması için, sahte belgenin kullanılmasından birinin fiilen zarar görmesi şart değildir. Belgenin, hukuki bir sonuç doğurma ve birilerini zarara uğratma potansiyeli taşıması yeterlidir.
- Rızanın Etkisi (Resmi Belgeden En Önemli Farkı): Özel belgede sahtecilikte, adına belge düzenlenen veya imzası taklit edilen kişinin bu duruma rızası varsa, suç oluşmaz. Örneğin, bir kişi arkadaşına "benim yerime şu sözleşmeyi imzala" derse ve arkadaşı da bunu yaparsa, bu eylem ceza hukuku anlamında suç teşkil etmez. Resmi belgede sahtecilikte ise rıza suçu ortadan kaldırmaz.
- "Kullanma" Eyleminin Niteliği: Belgenin, hukuki bir değeri olan bir alanda kullanılması gerekir. Sahte bir belgeyi bir mahkemeye, icra dairesine, bankaya sunmak veya bir sözleşme ilişkisinde karşı tarafa vermek "kullanma" eylemini oluşturur.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma:
- Özel belgede sahtecilik suçu (TCK 207), 2016 yılında yapılan bir değişiklikle mağdurun şikâyetine bağlı hale getirilmiştir. Mağdur, fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikâyette bulunmazsa soruşturma yapılamaz.
- Suç, şikâyete tabi olduğu ve cezasının üst sınırı 3 yıl olduğu için aynı zamanda uzlaştırma kapsamındadır. Soruşturma aşamasında dosya, tarafların anlaşması için uzlaştırma bürosuna gönderilir.
- Etkin Pişmanlık: Bu suç, TCK 168'de sayılan malvarlığı suçlarından olmadığı için, etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz. Ancak uzlaştırma sürecinde zararın giderilmesi, anlaşmanın bir parçası olabilir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun şikâyete ve uzlaştırmaya tabi olması, birçok uyuşmazlığın mahkemeye taşınmadan çözülmesini sağlar.
- Uzlaşma sağlanamazsa, ceza aralığı (1-3 yıl) göz önüne alındığında, sanığın sicili temiz ise Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi kararları verilmesi mümkündür.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Özel belgede sahtecilik suçu, kişiler arasındaki güven ilişkisini temelden sarsan ve ticari hayatın akışını bozan ciddi bir eylemdir. Kanun koyucu, bu suçun soruşturulmasını mağdurun şikâyetine ve uzlaştırma yoluna bağlayarak, taraflara öncelikle kendi aralarında anlaşma imkânı tanımıştır. Ancak bu, suçun önemsiz olduğu anlamına gelmez. Uzlaşma sağlanamadığı takdirde, fail hapis cezası riskiyle karşı karşıya kalır.
Bursa'da bir ticari veya özel hukuki ilişkinin tarafıysanız, imzaladığınız veya size sunulan belgelerin içeriğini ve gerçekliğini dikkatle kontrol etmeniz büyük önem taşır. Sahte bir belge nedeniyle mağdur olduğunuzu düşünüyorsanız, 6 aylık şikâyet süresini kaçırmadan ve elinizdeki delillerle (belgenin aslı, tanıklar vb.) hukuki süreci başlatmanız gerekir. Bu suçla itham ediliyorsanız, belgenin aldatma kabiliyeti, sizin kast durumunuz ve özellikle uzlaştırma süreci gibi konularda bir avukattan hukuki destek almanız, süreci en doğru şekilde yönetmeniz için hayati önem taşır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
