TCK 165 Suç Eşyasının Satın Alınması veya Kabul Edilmesi Suçu ve Cezası (Hırsızlık Malı Almak) | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Bir suçun işlenmesi, sadece o suçu işleyen faili değil, aynı zamanda suçtan elde edilen menfaatin el değiştirmesine aracılık eden kişileri de ilgilendiren bir hukuki sonuç doğurur. Özellikle hırsızlık, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma gibi malvarlığına karşı işlenen suçlardan elde edilen eşyanın (telefon, araba, ziynet eşyası vb.) piyasada satılması, bu suçların işlenmesini teşvik eden en önemli faktörlerden biridir. Türk Ceza Kanunu, bu "ikinci el suç piyasasını" engellemek amacıyla, bir suçun işlenmesine katılmamış olmasına rağmen, suçtan elde edilen eşyayı bilerek satın alan, devralan veya kabul eden kişilerin eylemlerini 165. maddede "Suç Eşyasının Satın Alınması veya Kabul Edilmesi" suçu olarak özel bir başlık altında düzenlemiştir.
Bu makalede, TCK 165'te düzenlenen ve halk arasında genellikle "hırsızlık malı satın almak" olarak bilinen bu suçu, suçun oluşması için gereken "bilme" unsurunu, bu suçu asli suça iştirakten (yardım etme) ayıran temel farkları, Yargıtay'ın özellikle ikinci el eşya alım satımında aradığı kriterleri ve ceza yargılamasının seyrini değiştirebilen "Etkin Pişmanlık" (TCK 168) kurumunu detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi büyük bir şehirde, Osmangazi'deki bitpazarından veya ikinci el telefon dükkanlarından, Nilüfer ve Yıldırım'daki internet satış platformlarına, İnegöl'deki mobilya atölyelerinden Bursa'nın 17 ilçesindeki herhangi bir alım satım işlemine kadar bu suçun unsurları her an ortaya çıkabilir. Bu nedenle, özellikle ikinci el eşya ticareti yapan veya bu yolla mal edinen herkesin bu hukuki düzenlemeyi bilmesi büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: SUÇ EŞYASINI SATIN ALMA VEYA KABUL ETME SUÇU NEDİR? (TCK m. 165)
Madde 165- (1) Bir suçun işlenmesiyle elde edilen eşyayı veya diğer malvarlığı değerini, bu suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, satan, devreden, satın alan veya kabul eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
a) Suçun Tanımı ve Amacı
Bu suç, daha önce işlenmiş bir suçtan (öncül suç) elde edildiğini bilerek, bir eşyayı veya malvarlığı değerini, satan, devreden, satın alan veya kabul eden kişinin eylemini cezalandırır. Bu suçla kanun koyucunun amacı, suçtan elde edilen gelirin aklanmasını ve ekonomik bir değere dönüşmesini engelleyerek, asli suçların işlenmesini daha az cazip hale getirmektir.
b) Suçun En Önemli Şartları
- Öncül Bir Suç Olmalı: Ortada mutlaka daha önce işlenmiş ve bir eşyanın elde edilmesini sağlamış bir suç (hırsızlık, dolandırıcılık, zimmet, güveni kötüye kullanma vb.) bulunmalıdır.
- Fail Asli Suça İştirak Etmemeli: Bu en kritik ayrımdır. Eğer fail, en başından itibaren hırsızlık suçunun işlenmesine yardım etmiş veya hırsızla birlikte hareket etmişse, TCK 165'ten değil, doğrudan hırsızlık suçuna iştirakten (TCK 37-39) sorumlu olur. TCK 165, asli suç işlendikten sonra, olaydan haberdar olup eşyanın el değiştirmesine aracılık eden "ikincil" failleri cezalandırır.
- Fail, Eşyanın Suçtan Elde Edildiğini Bilmeli (Kast): Suçun manevi unsurudur. Failin, satın aldığı veya kabul ettiği malın bir suçtan elde edildiğini bilmesi gerekir. "Bilmiyor olabileceği" veya "şüphelenmesi gerektiği" (taksir) yeterli değildir; doğrudan bilmesi (doğrudan kast) aranır.
c) Hareket Unsurları
Kanun, suçu oluşturan eylemleri dört farklı şekilde saymıştır:
- Satmak veya Devretmek: Suçtan elde edilen eşyayı başkasına satmak veya bir borca karşılık vermek.
- Satın Almak: Suçtan elde edildiğini bilerek eşyayı bedelini ödeyerek almak.
- Kabul Etmek: Eşyayı, bedelsiz olarak (hediye, emanet vb.) kabul etmek.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- "Bilme" Unsurunun İspatı: Uygulamada en çok tartışılan konu, failin malın suçtan elde edildiğini bilip bilmediğinin nasıl ispat edileceğidir. Yargıtay, bu konuda somut olayın özelliklerine bakar:
- Malın Değeri: Bir malın, piyasa değerinin çok çok altında bir fiyata satılması, alıcının durumdan şüphelenmesi ve bilmesi gerektiğine dair en güçlü karinedir. (Örn: 20.000 TL'lik bir telefonun 2.000 TL'ye satılması).
- Satın Alınan Yer ve Kişi: Malın, normalde satılmayacağı bir yerde (sokak ortası, kahvehane vb.) veya şüpheli hareketler sergileyen, tanınmayan bir kişiden alınması.
- Malın Niteliği: Faturası, kutusu, şarj aleti olmayan bir elektronik eşyanın alınması.
- Failin Mesleği: Özellikle ikinci el eşya ticareti yapan (telefoncu, galerici, eskici vb.) kişilerin, aldıkları malın kaynağını araştırma konusunda daha yüksek bir özen yükümlülüğü vardır.
- Hırsızlık Suçu Failiyle İlişki: Failin, öncül suç olan hırsızlığı işleyen kişiyle önceden bir tanışıklığının veya iş birliğinin olup olmadığı, eylemin iştirak mi yoksa TCK 165 mi olduğunu belirlemede önemli bir kriterdir.
BÖLÜM 3: ETKİN PİŞMANLIK (TCK m. 168) İMKÂNI
Suç eşyasının satın alınması suçu, TCK 168'de düzenlenen etkin pişmanlık hükümlerinin uygulandığı suçlardandır. Failin, mağdurun zararını gidermesi halinde cezasında ciddi indirimler yapılır.
- Dava Açılmadan Önce Zararın Giderilmesi: Fail, soruşturma aşamasında, satın aldığı suç eşyasını asıl sahibine iade eder veya bedelini tamamen öderse, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı (2/3) indirilir.
- Dava Açıldıktan Sonra Zararın Giderilmesi: Fail, dava açıldıktan sonra fakat hüküm verilmeden önce zararı giderirse, verilecek cezanın yarısına kadarı (1/2) indirilir.
BÖLÜM 4: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 165'te düzenlenen bu suç, suç gelirinin aklanmasını önleyerek kamu düzenini korumayı amaçladığı için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun cezası altı aydan üç yıla kadar hapis VE onbin güne kadar adli para cezasıdır. Kanundaki "ve" bağlacı, her iki cezanın da birlikte verileceği anlamına gelir.
- Ceza aralığı göz önüne alındığında, sanığın sicili temiz ise ve özellikle etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanmışsa, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi kararları verilebilir.
- Ancak, suçun niteliği, özellikle de yüksek miktardaki adli para cezası, fail için ciddi bir mali yük oluşturur. 2 yılı aşan bir hapis cezası durumunda ise cezanın fiilen infazı gündeme gelir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 165, "ucuz mal buldum" düşüncesiyle hareket ederken kişileri ciddi bir suçun faili yapabilecek, dikkat edilmesi gereken bir ceza normudur. Kanun, kimsenin bir başkasının mağduriyeti üzerinden haksız kazanç elde etmesine izin vermemekte ve suç ekonomisinin oluşmasını engellemeyi hedeflemektedir. Özellikle ikinci el eşya alırken, malın kaynağını sorgulamak, faturasını veya belgesini istemek ve piyasa değerinin çok altındaki şüpheli tekliflerden uzak durmak, kişiyi bu suçun sanığı olmaktan koruyacak en temel önlemlerdir.
Bursa'da ikinci el bir eşya alırken veya satarken bu suçla itham edilirseniz, eyleminizdeki en önemli savunma noktası, malın suçtan elde edildiğini "bilmediğiniz" ve "bilebilecek durumda olmadığınız" olacaktır. Bu durumu ispatlamak ve özellikle etkin pişmanlık hükümlerinden en lehe şekilde yararlanabilmek için, sürecin en başından itibaren uzman bir ceza avukatından hukuki destek almak, hak kaybına uğramamanız için en doğru adımdır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
