TCK 194 Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini Suçu ve Cezası: Çocuklara ve Akıl Hastalarına Satış | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Toplum sağlığının korunması, sadece genel nitelikteki tehlikelerin önlenmesini değil, aynı zamanda toplumun en hassas ve korunmaya muhtaç kesimlerinin özel olarak güvence altına alınmasını da gerektirir. Çocuklar, akıl sağlıkları nedeniyle davranışlarını yönlendirme yeteneği zayıf olan kişiler ve madde bağımlıları, kendilerine zarar verebilecek ürünler karşısında doğru karar verme yetisinden yoksun olabilirler. Türk Ceza Kanunu, bu hassas grupları korumak amacıyla, 194. maddesinde "Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini" suçunu özel olarak düzenlemiştir. Bu suç, normalde satışı yasal olabilen ancak bu özel gruplar için tehlike oluşturabilecek maddelerin onlara verilmesini veya satılmasını yasaklar.
Bu makalede, TCK 194'te düzenlenen bu özel koruma suçunu, "sağlık için tehlikeli madde" kavramının neleri kapsadığını, suçun mağduru olabilecek hassas grupları, bu suçu uyuşturucu ticareti veya Kabahatler Kanunu'ndaki eylemlerden ayıran temel farkları, Yargıtay'ın yaklaşımını ve hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi büyük bir şehirde, bir nalburdan bir markete, bir kırtasiyeden bir büfeye kadar her ticari işletmenin bu sorumluluğun bilincinde olması gerekir. Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım gibi merkezi ilçelerden, İnegöl, Gemlik, Karacabey gibi sanayi ve tarım ilçelerine kadar Bursa'nın 17 ilçesindeki tüm esnafın ve vatandaşın, özellikle çocukları ve diğer hassas bireyleri korumaya yönelik bu hukuki düzenlemeyi bilmesi büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: SAĞLIK İÇİN TEHLİKELİ MADDE TEMİNİ SUÇU NEDİR? (TCK m. 194)
Madde 194- (1) Sağlık için tehlike oluşturabilecek maddeleri çocuklara, akıl hastalarına veya uçucu madde kullananlara veren veya tüketimine sunan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
a) Suçun Tanımı ve Korunan Hukuki Değer
Bu suç, sağlık açısından tehlike yaratma potansiyeli olan bir maddenin, bu tehlikeyi idrak edemeyecek veya kendini koruyamayacak durumda olan belirli hassas gruplara mensup kişilere verilmesi veya satılmasıyla oluşur. Bu suçla korunan hukuki değer, doğrudan bu hassas grupların ve dolayısıyla kamunun sağlığıdır. Bu bir "somut tehlike" suçudur; yani eylemin, belirli bir kişinin sağlığı için somut bir tehlike oluşturma potansiyeli taşıması gerekir.
b) Suçun Konusu: "Sağlık İçin Tehlike Oluşturabilecek Madde"
Kanun, bu maddelerin ne olduğunu tek tek saymamış, genel ve yoruma açık bir ifade kullanmıştır. Yargıtay kararları ve uygulamada bu kapsama giren en yaygın maddeler şunlardır:
- Uçucu Maddeler: Tiner, bali, uhu gibi yapıştırıcılar, sprey boyalar, çakmak gazı gibi kimyasal içerikleri nedeniyle solunduğunda ciddi sağlık sorunlarına ve bağımlılığa yol açan maddeler.
- Alkol ve Tütün Mamulleri: Kabahatler Kanunu'nda çocuklara satışı idari para cezasına bağlansa da, Yargıtay, çok küçük yaştaki bir çocuğa veya alkol sorunu olduğu bilinen bir akıl hastasına, sağlığı için ciddi bir tehlike oluşturacak şekilde alkol verilmesini bu suç kapsamında değerlendirebilmektedir.
- Diğer Maddeler: Reçetesiz satılan ancak aşırı dozda alındığında tehlikeli olabilecek bazı ilaçlar, yüksek kafein içeren enerji içeceklerinin çok küçük çocuklara verilmesi gibi durumlar da somut olayın özelliklerine göre bu suçu oluşturabilir.
c) Suçun Mağduru: Korunan Hassas Gruplar
Bu suç, herkese karşı değil, sadece kanunda sınırlı olarak sayılan üç gruba karşı işlenebilir:
- Çocuklar: Kanunen 18 yaşını doldurmamış her birey çocuktur.
- Akıl Hastaları: Eylemlerinin anlam ve sonuçlarını algılama veya davranışlarını yönlendirme yeteneği, bir akıl hastalığı nedeniyle önemli ölçüde azalmış veya ortadan kalkmış, bu durumu raporla tespit edilmiş kişiler.
- Uçucu Madde Kullananlar: Tiner, bali gibi maddeleri kötüye kullandığı bilinen veya bu durumda olan bağımlı kişiler.
BÖLÜM 2: DİĞER SUÇLARDAN FARKI
- Uyuşturucu Madde Ticareti (TCK 188): Eğer verilen veya satılan madde, kanunen "uyuşturucu veya uyarıcı madde" (esrar, eroin, kokain, bonzai vb.) olarak kabul edilen bir madde ise, fail TCK 194'ten değil, cezası çok daha ağır olan TCK 188'den yargılanır. Mağdurun çocuk olması, TCK 188 kapsamında cezayı daha da ağırlaştıran bir nitelikli haldir.
- Kabahatler Kanunu (m. 36): Çocuklara sigara veya alkol satmak, Kabahatler Kanunu uyarınca idari para cezasını gerektiren bir kabahattir. Ancak eylemin, çocuğun yaşı ve verilen maddenin miktarı gibi nedenlerle basit bir kabahatin ötesinde, sağlığı için "ciddi bir tehlike" oluşturduğu kanaatine varılırsa, daha ağır bir yaptırım olan TCK 194'teki suç gündeme gelebilir.
BÖLÜM 3: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Kast Unsuru: Suçun oluşması için failin genel kastla hareket etmesi yeterlidir. Failin, maddeyi verdiği kişinin çocuk, akıl hastası veya madde bağımlısı olduğunu bilmesi veya en azından bilebilecek durumda olması gerekir. Örneğin, görünüşü itibarıyla bariz bir şekilde çocuk olan birine tiner satan bir nalburun "yaşını bilmiyordum" savunması genellikle kabul görmez.
- "Tehlike" Unsurunun Tespiti: Yargıtay, eylemin mağdurun sağlığı için gerçekten de bir tehlike oluşturup oluşturmadığını her somut olayda ayrı ayrı değerlendirir. Bu değerlendirmede, mağdurun yaşı, fiziksel ve ruhsal durumu ile verilen maddenin niteliği ve miktarı dikkate alınır. Gerekli görülmesi halinde mahkeme, bir maddenin belirli bir kişi için tehlikeli olup olmadığı konusunda bilirkişi raporu alabilir.
BÖLÜM 4: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 194'te düzenlenen suç, kamu sağlığını ve özellikle korunmaya muhtaç kişileri hedef aldığı için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Ancak bu suç, ceza aralığı nedeniyle uzlaştırma kapsamındadır. Soruşturma aşamasında dosya, tarafların anlaşması için uzlaştırma bürosuna gönderilir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun cezası altı aydan bir yıla kadar hapistir.
- Cezanın hafifliği ve uzlaştırma kapsamında olması nedeniyle, bu suçtan dolayı bir kişinin fiilen hapis yatması son derece nadirdir.
- Uzlaşma sağlanamaz ve dava açılırsa, mahkemenin vereceği sonuçlar genellikle Adli Para Cezası, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi şeklinde olur.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 194, toplumun en savunmasız bireylerini, kendi kararlarının olumsuz sonuçlarından korumayı amaçlayan "paternalist" (korumacı) bir ceza normudur. Bu madde, özellikle ticari işletme sahiplerine ve esnafa, kâr amacının çocukların ve diğer hassas grupların sağlığından daha üstün olamayacağını hatırlatır. Bali, tiner, çakmak gazı gibi masum görünen bazı ürünlerin, yanlış ellere geçtiğinde ne kadar tehlikeli olabileceğini ve bu tehlikeye aracılık etmenin hukuki bir sorumluluk doğurduğunu açıkça ortaya koyar.
Bursa'da bir işletme sahibiyseniz, özellikle çocukların ve gençlerin sıkça ziyaret ettiği bir dükkânınız varsa, satışı yapılan ürünlerin kime satıldığı konusunda dikkatli olmak, sizi bu suçun sanığı olmaktan koruyacaktır. Çocuğunun bu tür maddelere erişiminden endişe duyan bir ebeveyn veya bu tür bir satışa tanık olan bir vatandaşsanız, durumu polise veya savcılığa bildirerek bu koruyucu mekanizmanın işlemesini sağlayabilirsiniz. Bu suçla ilgili bir soruşturmayla karşı karşıya kalmanız durumunda, bir avukattan hukuki destek alarak uzlaştırma ve diğer lehe hükümlerden en doğru şekilde yararlanabilirsiniz.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
