TCK 197 Parada Sahtecilik Suçu ve Cezası: Sahte Para Üretme, Sürme ve Kabul Etme | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Ekonomik sistemin ve ticari hayatın temelini, paraya duyulan sarsılmaz güven oluşturur. Devletin egemenlik hakkının bir göstergesi olan paranın sahtesinin üretilmesi ve piyasaya sürülmesi, sadece bireylerin malvarlığını değil, aynı zamanda tüm toplumun ekonomik düzenini ve devlete olan güvenini hedef alan son derece ciddi bir suçtur. Türk Ceza Kanunu, bu kamu güvenini korumak amacıyla, 2. Kitap, 3. Kısım "Kamu Güvenine Karşı Suçlar" bölümünde, 197. maddede "Parada Sahtecilik" suçunu, eylemin niteliğine göre katmanlı bir yapıda ve ağır yaptırımlarla özel olarak düzenlemiştir.
Bu makalede, TCK 197'de düzenlenen bu önemli suçu, sahte para üretme ve piyasaya sürme gibi en ağır hallerinden, sahte parayı bilerek kabul etme veya fark ettikten sonra başkasına verme gibi daha hafif hallerine kadar tüm yönleriyle ele alacağız. Bir paranın sahte olup olmadığının tespitinde en önemli kriter olan "aldatma kabiliyeti" unsurunu, Yargıtay'ın yaklaşımını ve suçun hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Ticaretin ve turizmin kalbi olan Bursa gibi büyük bir şehirde, Kapalıçarşı'dan büyük alışveriş merkezlerine, döviz bürolarından semt pazarlarına kadar nakit akışının yoğun olduğu her yerde sahte parayla karşılaşma riski mevcuttur. Bu nedenle Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım başta olmak üzere Bursa'nın 17 ilçesindeki tüm esnafın ve vatandaşın bu hukuki düzenlemeyi bilmesi büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: PARADA SAHTECİLİK SUÇU NEDİR? (TCK m. 197)
Bu suç, failin sahte parayla olan ilişkisinin yoğunluğuna ve niyetine göre üç farklı fıkrada düzenlenmiştir.
a) Suçun Tanımı ve Korunan Hukuki Değer
Parada sahtecilik suçu, kanunen tedavülde (dolaşımda) olan yerli veya yabancı bir parayı, sahte olarak üretmek, ülkeye sokmak, nakletmek, saklamak veya piyasaya sürmektir. Bu suçla korunan hukuki değer, paranın bir ödeme aracı olarak sahip olduğu kamu güveni ve devletin para basma egemenliğidir.
b) Suçun Ağır Hali: Sahte Para Üretme ve Piyasaya Sürme (TCK 197/1)
"...sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, iki yıldan oniki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır."
- Fiil: Bu fıkra, suçun tedarik zincirindeki ana aktörleri hedefler. Eylemler seçimliktir, birinin yapılması suçun oluşması için yeterlidir:
- Üretmek: Sahte parayı basmak, imal etmek.
- Ülkeye Sokmak (İthal Etmek): Yurt dışında basılmış sahte parayı Türkiye'ye getirmek.
- Nakletmek, Muhafaza Etmek: Sahte parayı bir yerden bir yere taşımak veya saklamak.
- Tedavüle Koymak (Piyasaya Sürmek): Sahte parayı, alışveriş yapmak veya borç ödemek gibi bir nedenle ilk defa kullanıma sokmak.
- Ceza: 2 yıldan 12 yıla kadar hapis VE 10.000 güne kadar adli para cezası.
c) Sahte Parayı Bilerek Kabul Etme (TCK 197/2)
- Fiil: Bir paranın sahte olduğunu bilerek kabul etmektir. Buradaki kişi, dolandırıcılık mağduru olan ve paranın sahte olduğunu bilmeden alan kişi değildir. Fail, paranın sahte olduğunu bilmesine rağmen, muhtemelen daha sonra piyasaya sürme amacıyla onu devralan kişidir.
- Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis VE adli para cezası.
d) Sahteliğini Sonradan Öğrenip Piyasaya Sürme (TCK 197/3)
- Fiil: Bu, "sıcak patates" oyununa benzer bir durumu cezalandırır. Kişi, bir parayı aldığında onun sahte olduğunu bilmemektedir (mağdurdur). Ancak daha sonra paranın sahte olduğunu fark eder ve zararını başkasına yüklemek için bu parayla alışveriş yapmaya çalışır. Suç, bu ikinci aşamada, yani sahte olduğunu öğrendikten sonra bilerek piyasaya sürme eylemiyle oluşur.
- Ceza: 3 aydan 1 yıla kadar hapis.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- "Aldatma Kabiliyeti" (İğfal Kabiliyeti) Unsuru: Parada sahtecilik suçunun oluşabilmesi için en temel ve mutlak şart, sahte paranın aldatma kabiliyetine sahip olmasıdır. Yani, paranın, normal bir insanın dikkat ve özeniyle kontrol ettiğinde sahte olduğunun anlaşılamayacak kadar gerçeğine benzer olması gerekir. Kötü bir fotokopi, bariz şekilde oyuncak para olduğu anlaşılan bir materyal bu suçu oluşturmaz. Bir paranın aldatma kabiliyetine sahip olup olmadığı, her davada mahkeme tarafından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası veya Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nden alınacak bir bilirkişi raporu ile kesin olarak tespit edilir.
- Kast Unsuru: Failin, paranın sahte olduğunu bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekir. Taksirle (dikkatsizlikle) sahte para alıp vermek bu suçu oluşturmaz. Yargıtay, özellikle TCK 197/2 ve 197/3'teki "bilme" unsurunu, failin tecrübesi, parayı aldığı koşullar ve paranın fiziki özellikleri gibi delillerden yola çıkarak değerlendirir.
- Etkin Pişmanlık Hükümleri Uygulanmaz: Parada sahtecilik suçu, "Malvarlığına Karşı Suçlar" bölümünde değil, "Kamu Güvenine Karşı Suçlar" bölümünde yer alır. Bu nedenle, TCK 168'deki etkin pişmanlık (zararı giderme) hükümleri bu suç için uygulanmaz. Mağdurun zararını gidermek, sadece cezanın bireyselleştirilmesinde lehe bir takdiri indirim nedeni olabilir.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 197'de düzenlenen suçun tüm halleri, kamu güvenini ve ekonomik düzeni hedef aldığı için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- TCK 197/1 (Ağır Hal): Ceza aralığı (2-12 yıl) çok yüksek olduğundan, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi kararı verilmesi, ancak alt sınırdan (2 yıl) ceza verilmesi halinde mümkündür ki bu nadirdir. Genellikle mahkûmiyet, hapis cezasının fiilen infazı ile sonuçlanır.
- TCK 197/2 (Bilerek Kabul Etme): Ceza aralığı (1-3 yıl) HAGB/erteleme kurumlarını mümkün kılar.
- TCK 197/3 (Sonradan Öğrenip Sürme): Ceza (3 ay-1 yıl) çok hafif olduğundan, bu suçtan mahkûmiyet halinde genellikle Adli Para Cezası, HAGB veya Cezanın Ertelenmesi kararları verilir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Parada sahtecilik suçu, devletin ekonomik egemenliğine ve toplumun ticari hayata olan güvenine yönelik ciddi bir saldırıdır. Kanun, bu suça karışanları, eylemlerinin vahametine göre farklı ceza kategorilerine ayırmıştır. Bir vatandaş olarak sahte olduğundan şüphelendiğiniz bir parayı, "zararımı kurtarayım" düşüncesiyle bir başkasına vermeye çalışmak dahi, sizi bir ceza davasının sanığı yapabilir. Yapılması gereken en doğru şey, paranın sahte olduğundan şüphelenildiğinde, durumu en yakın polis karakoluna veya doğrudan Cumhuriyet Savcılığı'na bildirmektir.
Bursa'da bir esnaf veya işletme sahibiyseniz, özellikle yoğun nakit akışının olduğu işletmelerde sahte para kontrolü konusunda personelinizi eğitmeniz ve gerekli cihazları kullanmanız, sizi bu suçun mağduru olmaktan koruyacaktır. Böyle bir suçla itham edilmeniz durumunda, paranın aldatma kabiliyeti ve sizin kast durumunuz gibi teknik konuların tespiti hayati önem taşıyacağından, sürecin en başından itibaren uzman bir ceza avukatından hukuki destek almanız en doğru adımdır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
