TCK 203 Mühür Bozma Suçu ve Cezası: Belediye, İcra ve Zabıta Mührünü Kırmak | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Devletin idari ve adli makamları, kanunların kendilerine verdiği yetkiyle, bir şeyin korunmasını, saklanmasını veya belirli bir hukuki durumun devamını sağlamak amacıyla "mühürleme" işlemi yaparlar. Bir işyerinin kapısına vurulan belediye mührü, bir inşaatı durduran zabıta mührü veya bir icra dairesinin hacizli bir mal üzerine koyduğu mühür, sadece bir etiket veya şerit değil, devletin otoritesini ve verdiği kararın gücünü temsil eden bir semboldür. Bu otoriteye karşı gelerek, konulmuş bir mührü kırmak, sökmek veya mührün konuluş amacını hiçe sayarak hareket etmek, Türk Ceza Kanunu'nun 203. maddesinde "Mühür Bozma" suçu olarak tanımlanmış ve ciddi yaptırımlara bağlanmıştır.
Bu makalede, TCK 203'te düzenlenen bu önemli kamu güveni suçunu, suçu oluşturan "mührü kaldırma" ve "amacına aykırı hareket etme" eylemlerini, bu suçu işleyebilecek kişileri, Yargıtay'ın konuya yaklaşımını ve suçun hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi ticari hayatın ve yapılaşmanın son derece yoğun olduğu bir şehirde, bu suç tipiyle sıkça karşılaşılmaktadır. Osmangazi'deki bir işyerinin Bursa Belediyesi Zabıta Müdürlüğü tarafından mühürlenmesinden, Nilüfer'deki bir inşaatın durdurulmasına, Gemlik veya İnegöl'deki bir fabrikada Bursa İcra Daireleri tarafından yapılan haciz işleminden Bursa'nın 17 ilçesindeki herhangi bir idari işleme kadar, mühür bozma suçunun unsurları her an ortaya çıkabilir.
BÖLÜM 1: MÜHÜR BOZMA SUÇU NEDİR? (TCK m. 203)
Madde 203- (1) Kanun veya yetkili makamların emri uyarınca bir şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için konulan mührü kaldıran veya konuluş amacına aykırı hareket eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
a) Suçun Tanımı ve Korunan Hukuki Değer
Mühür bozma suçu, kanun veya yetkili bir makamın emriyle konulmuş olan bir mührün, fiziken kaldırılması veya mührün koruduğu hukuki duruma aykırı davranılmasıdır. Bu suçla korunan hukuki değer, devletin ve kamusal işlem yapan kurumların otoritesine ve bu kurumların aldığı kararların geçerliliğine halkın duyduğu **"kamu güveni"**dir. Bu suç, devlete karşı bir başkaldırı niteliği taşır.
b) Suçun Faili ve Mührün Niteliği
- Fail: Bu suçun faili herhangi bir kişi olabilir. Mühürlenen yerin sahibi, kiracısı, çalışanı veya olayla hiç ilgisi olmayan üçüncü bir kişi dahi bu suçu işleyebilir.
- Mührün Niteliği: Suçun oluşması için, mührün kanun veya yetkili bir makamın emriyle konulmuş olması gerekir. Mührü koyan makamın bu işlemi yapmaya yetkili olması şarttır. Örnek yetkili makamlar:
- Mahkemeler, Cumhuriyet Başsavcılıkları, İcra Daireleri
- Belediyeler (Zabıta, İmar Müdürlüğü vb.)
- Vergi Daireleri, Gümrük Müdürlükleri
- Valilik, Kaymakamlık gibi mülki idare amirlikleri.
c) Suçun İki Temel Hareket Şekli
- Mührü Kaldırmak (Fiziki Eylem): Mührün konulduğu yerden fiziken sökülmesi, koparılması, kırılması veya okunamaz/anlaşılamaz hale getirilmesidir. Mührün tamamen yok edilmesi şart değildir.
- Konuluş Amacına Aykırı Hareket Etmek (Hukuki İhlal): Bu, suçun en yaygın işleniş şeklidir. Bu durumda mühür fiziken yerinde duruyor olabilir, ancak fail mührün koruduğu yasağı delerek hareket eder.
- Örnek: Ruhsatsız olduğu için mühürlenen bir işyerinin, mührü kırmadan arka kapıdan girerek faaliyetine devam etmesi.
- Örnek: İnşaatı durdurmak için mühürlenen bir şantiyede, inşaat faaliyetine gizlice devam edilmesi.
- Örnek: Hacizli olduğu için yediemin olarak bırakılan bir aracın üzerindeki mührü sökmeden, aracı kullanmak veya satmaya çalışmak.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Kast Unsuru: Bu suçun oluşması için failin, bir yerde mühür olduğunu bilmesi ve bu mührün amacına aykırı hareket etmeyi istemesi gerekir. Taksirle (dikkatsizlik veya özensizlik sonucu) mührün bozulması bu suçu oluşturmaz. Örneğin, rüzgâr nedeniyle kapının çarpmasıyla mührün kopması durumunda suç oluşmaz.
- Mührün Hukuka Uygun Olması Şartı: Yargıtay, mühürleme işleminin hukuka uygun olması gerektiğini vurgular. Eğer mühürleme işlemi, kanuna açıkça aykırı bir şekilde, yetkisiz bir makam tarafından veya usulsüz bir kararla yapılmışsa, bu mührün bozulması suçu oluşturmaz. Ancak bu, çok istisnai bir durumdur ve ispatı zordur. Mührün haksız olduğunu düşünen kişinin yapması gereken, mührü kırmak değil, ilgili idari makama veya mahkemeye başvurarak kararın iptalini istemektir.
- Hırsızlık Suçuyla İlişkisi: Hacizli ve mühürlü bir malın, mührü bozularak çalınması halinde, fail hem mühür bozma suçundan hem de hırsızlık suçundan ayrı ayrı cezalandırılır.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 203'te düzenlenen mühür bozma suçu, doğrudan devletin otoritesine karşı işlendiği için;
- Şikâyete tabi değildir. Mühürlemeyi yapan kurumun tespiti veya bir ihbar üzerine savcılık re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun cezası altı aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Kanun, hapis ve adli para cezasını "veya" bağlacıyla seçenekli olarak sunmuştur, bu da hâkime takdir yetkisi verir.
- Ceza aralığı göz önüne alındığında, sanığın sicili temiz ise ve eylemin yarattığı zarar sınırlı ise, genellikle Adli Para Cezası, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi kararları verilebilir.
- Ancak, mührün defalarca bozulması veya eylemin kamu düzenini ciddi şekilde sarsması gibi durumlarda, mahkemenin hapis cezasına hükmetmesi ve bu cezanın (2 yılı aşması halinde) fiilen infazı gündeme gelebilir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Mühür bozma suçu, basit bir eylem gibi görünse de, arkasında devletin otoritesine ve hukukun üstünlüğüne karşı bir meydan okuma barındıran ciddi bir suçtur. Bir mühürleme kararının haksız veya yanlış olduğunu düşünen bir kişinin başvurması gereken yol, fiziki olarak mührü kırmak değil, hukuk sisteminin sunduğu itiraz ve dava yollarıdır. Mühre dokunmak, devletin kararına dokunmak anlamına gelir ve bu eylemin hukuki sonuçları kaçınılmazdır.
Bursa'da işyeriniz, inşaatınız veya herhangi bir malınız idari bir kararla mühürlenmişse, bu kararın hukuki geçerliliğini ve itiraz yollarını öğrenmek için derhal bir avukata danışmanız en doğru adımdır. Kendi başınıza mührü kaldırmak veya amacına aykırı hareket etmek, sizi haklıyken haksız duruma düşürebilir ve bir ceza davasının sanığı yapabilir. Bu suçla itham edilmeniz durumunda ise, mühürleme işleminin hukuka uygunluğu ve sizin kast durumunuz gibi teknik konuların tespiti hayati önem taşıyacağından, uzman bir ceza avukatından hukuki destek almanız en doğru yaklaşım olacaktır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
