Uyuşturucu Madde Kullanma ve Bulundurma Suçu ve Cezası (TCK 191): Erteleme, Denetimli Serbestlik ve Tedavi | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Türk Ceza Hukuku, uyuşturucu suçlarıyla mücadelede ikili bir yaklaşım benimser: Uyuşturucu maddenin tedarik zincirinde yer alan satıcı, üretici ve naklediciler için TCK 188'de en ağır cezaları öngörürken, uyuşturucu maddeyi "sadece kişisel kullanım amacıyla" edinen, bulunduran veya kullanan kişiler için cezalandırmayı değil, tedavi ve rehabilitasyonu önceliklendiren tamamen farklı ve özel bir yol haritası çizer. Türk Ceza Kanunu'nun 191. maddesinde düzenlenen "Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Kullanmak" suçu, bu tedavi ve denetim odaklı yaklaşımın hukuki temelini oluşturur.
Bu makalede, TCK 191'de düzenlenen bu özel suçu, bu suçla ilgili bir soruşturmanın nasıl işlediğini, sanık için en önemli mekanizma olan "Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi" ve buna bağlı "Denetimli Serbestlik" sürecini, bu sürecin ihlali halinde ne olacağını ve en önemlisi, kişiye tam bir cezasızlık sağlayabilen özel "Etkin Pişmanlık" (TCK 192) hükümlerini detaylıca ele alacağız. Bir uyuşturucu soruşturmasında eylemin TCK 188 (ticaret) mi yoksa TCK 191 (kullanma) mi olarak değerlendirileceği, sanığın geleceğini belirleyen en kritik ayrımdır. Bursa gibi büyük bir şehirde, uyuşturucu kullanımıyla ilgili bir sorun yaşayan bireylerin ve ailelerinin, Bursa Denetimli Serbestlik Müdürlüğü ve ilgili sağlık kurumları ile işbirliği içinde yürütülen bu hukuki süreci doğru anlamaları, bir "ikinci şans" olan bu sistemden en doğru şekilde faydalanabilmeleri için hayati önemdedir.
BÖLÜM 1: UYUŞTURUCU KULLANMA VE BULUNDURMA SUÇU NEDİR? (TCK m. 191)
a) Suçun Tanımı ve TCK 188 (Ticaret)'den Farkı
"(1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır."
Bu suçun oluşması için tek ve en önemli şart, failin eyleminin "kişisel kullanım" amacına yönelik olmasıdır. Failin amacı satmak, başkasına vermek veya nakletmek değil, sadece kendisinin tüketmesidir. Bir eylemin kullanma mı yoksa ticaret mi olduğu, Yargıtay'ın belirlediği kriterlere (ele geçirilen maddenin miktarı, bulundurma şekli, hassas terazi gibi yan delillerin varlığı vb.) göre belirlenir.
b) Temel Ceza (m. 191/1) ve Nitelikli Hal (m. 191/10)
- Temel Ceza: 2 yıldan 5 yıla kadar hapistir. Ancak bu ceza, aşağıda anlatılacak özel erteleme mekanizması başarısız olunmadığı sürece uygulanmaz.
- Nitelikli Hal: Suçun; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi yerlerin 200 metreden yakınında işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında (1/2) artırılır. Bu artırım da ancak erteleme süreci ihlal edilip dava açılırsa söz konusu olur.
BÖLÜM 2: EN ÖNEMLİ MEKANİZMA: KAMU DAVASININ AÇILMASININ ERTELENMESİ
TCK 191'i diğer suçlardan ayıran en temel özellik, bu suçtan yakalanan bir kişi hakkında, kural olarak, hemen bir ceza davası açılmamasıdır. Bunun yerine, kanunun emredici hükmü gereği şu adımlar izlenir:
- Adım 1: Kamu Davasının Açılmasının 5 Yıl Ertelenmesi Kararı (m. 191/2): Cumhuriyet savcısı, şüphelinin eyleminin kişisel kullanım amaçlı olduğuna kanaat getirdiğinde, başka hiçbir şart aramaksızın, kamu davasının açılmasını 5 yıl süreyle erteleme kararı verir. Bu karar, şüphelinin siciline işlemez.
- Adım 2: Denetimli Serbestlik ve Tedavi Yükümlülüğü (m. 191/3): Erteleme kararıyla birlikte, şüpheli hakkında en az 1 yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Bu süreçte Denetimli Serbestlik Müdürlüğü, kişiye belirli yükümlülükler (belirli aralıklarla imza verme, seminerlere katılma, uyuşturucu testleri yaptırma vb.) yükler. Gerekli görülmesi halinde, kişi bu süre içinde tedaviye (örneğin AMATEM'e) tabi tutulabilir.
- Adım 3: Erteleme Sürecinin İhlali (m. 191/4-5): Eğer kişi, 5 yıllık erteleme süresi içinde;
- a) Denetimli serbestlik yükümlülüklerine uymamakta ısrar ederse,
- b) Tekrar kullanmak için uyuşturucu madde satın alır, kabul eder veya bulundurursa,
- c) Uyuşturucu madde kullanırsa, erteleme kararı kaldırılır ve hakkında, ilk işlediği suçtan dolayı kamu davası açılır. Erteleme süresindeki ikinci eylem, "ihlal nedeni" sayılır ve bunun için ayrıca ikinci bir dava açılmaz.
- Adım 4: Sürecin Başarıyla Tamamlanması (m. 191/7): Şüpheli, 5 yıllık erteleme süresini herhangi bir ihlal yapmadan tamamlarsa, Cumhuriyet savcısı hakkında "Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı" (KYOK) verir. Bu durumda dosya tamamen kapanır, kişi hiç yargılanmamış olur ve adli sicil kaydına herhangi bir mahkûmiyet işlemez.
BÖLÜM 3: TAM CEZASIZLIK HALLERİ: ETKİN PİŞMANLIK (TCK m. 192)
Kanun, uyuşturucu kullanıcılarına, belirli şartları yerine getirmeleri halinde bu suçtan tamamen cezasız kalma imkânı sunan iki çok önemli "etkin pişmanlık" hali düzenlemiştir:
a) Satıcıyı İhbar Etme (TCK 192/2)
Kullanmak için uyuşturucu madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, henüz resmi makamlar tarafından hakkında bir soruşturma başlamadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman aldığını yetkili makamlara (polis, savcılık) bildirerek suçluların yakalanmasını veya uyuşturucunun ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.
b) Gönüllü Olarak Tedaviye Başvurma (TCK 192/4)
Uyuşturucu madde kullanan bir kişi, hakkında bu suçtan dolayı henüz bir soruşturma başlatılmadan önce, kendiliğinden resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına (hastane, AMATEM vb.) başvurarak tedavi olmak istediğini beyan ederse, hakkında cezaya hükmolunmaz. Bu hüküm, kullanıcıları korkmadan tedavi aramaya teşvik etmek için getirilmiştir ve bu durumda doktorların veya kamu görevlilerinin suçu bildirme yükümlülüğü de kaldırılmıştır.
Sonuç ve Kapsamlı Değerlendirme
TCK 191, modern ceza hukukunun "cezalandırma" yerine "iyileştirme ve topluma kazandırma" felsefesinin en somut örneklerinden biridir. Bu madde, uyuşturucu madde kullanıcısına, bir suçlu olarak damgalanmadan önce, devlet denetiminde tedavi ve rehabilitasyon imkânı sunan bir "ikinci şans" mekanizmasıdır. Ancak bu şansın koşulsuz olmadığı, 5 yıllık erteleme süresi boyunca kişinin yasal yükümlülüklere harfiyen uyması gerektiği unutulmamalıdır.
Bursa'da kendiniz veya bir yakınınız uyuşturucu kullanımı nedeniyle bir soruşturma ile karşı karşıya kaldıysanız, sürecin en başında eylemin "kişisel kullanım" kapsamında olduğunun doğru bir şekilde tespit edilmesi hayati önem taşır. Erteleme ve denetimli serbestlik sürecinin doğru bir şekilde takip edilmesi, yükümlülüklere uyulması ve özellikle TCK 192'deki etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanma imkânlarının değerlendirilmesi, bu zorlu sürecin bir mahkûmiyetle sonuçlanmasını engelleyebilir. Bu nedenle, uyuşturucu suçları alanında tecrübeli bir ceza avukatından hukuki destek almak, bu özel ve karmaşık süreçte atılacak en doğru adımdır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
