TCK 199 Kıymetli Damgada Sahtecilik Suçu ve Cezası: Sahte Pul ve Resmi Belgeler | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Devletin mali düzeninin ve kamusal işlemlerin güvenilirliğinin temelini, vergilerin, harçların ve diğer resmi bedellerin ödendiğini gösteren belgeler oluşturur. Bu belgelerin en yaygın biçimlerinden biri de "kıymetli damga" olarak adlandırılan damga pulları, harç pulları ve damgalı kağıtlardır. Bu mali enstrümanların sahtesinin üretilmesi ve kullanılması, sadece devlet hazinesini zarara uğratmakla kalmaz, aynı zamanda kamunun resmi belgelere ve işlemlere duyduğu güveni de derinden sarsar. Türk Ceza Kanunu, bu kamu güvenini korumak amacıyla, 199. maddesinde "Kıymetli Damgada Sahtecilik" suçunu, parada sahtecilik suçuna paralel bir yapıda ve ciddi yaptırımlarla özel olarak düzenlemiştir.
Bu makalede, TCK 199'da düzenlenen bu özel kamu güveni suçunu, kanunda "kıymetli damga" olarak kabul edilen değerleri, sahte damga üretme, piyasaya sürme ve kabul etme gibi farklı eylem türlerini, Yargıtay'ın aradığı "aldatma kabiliyeti" şartını ve suçun hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi ticari ve hukuki işlemlerin yoğun olduğu bir şehirde, Bursa Adliyesi'nde kullanılan harç pullarından, Bursa Ticaret Sicil Müdürlüğü'ne sunulan sözleşmelerdeki damga pullarına, noterlik işlemlerinden posta hizmetlerine kadar bu suçun unsurları birçok alanda ortaya çıkabilir. Bu nedenle Bursa'nın 17 ilçesindeki tüm vatandaşların, tacirlerin ve hukuk profesyonellerinin bu hukuki düzenlemeyi bilmesi önem arz etmektedir.
BÖLÜM 1: KIYMETLİ DAMGADA SAHTECİLİK SUÇU NEDİR? (TCK m. 199)
Bu suç, parada sahtecilik suçuna benzer şekilde, failin sahte kıymetli damga ile olan ilişkisinin yoğunluğuna ve niyetine göre üç farklı fıkrada düzenlenmiştir.
a) Suçun Tanımı ve "Kıymetli Damga" Kavramı
Kıymetli damgada sahtecilik, kanunen geçerli olan ve belirli bir mali değeri temsil eden damgaların sahtesini üretmek, ülkeye sokmak, nakletmek, saklamak veya kullanmaktır. Bu suçla korunan hukuki değer, devletin mali menfaatleri ve bu mali enstrümanlara duyulan kamu güvenidir.
TCK 199/4'e Göre "Kıymetli Damga" Nelerdir?
- Damgalı kağıtlar: Üzerinde belirli bir bedel taşıyan ve resmi işlemlerde kullanılan özel kağıtlar.
- Damga ve posta pulları: Sözleşmelerde kullanılan damga pulları ve posta gönderilerinde kullanılan posta pulları.
- Vergi veya harcın ödendiğini belgeleyen pullar: Mahkeme harç pulları, noter harç pulları gibi belirli bir bedelin ödendiğini ispatlayan her türlü pul.
b) Suçun Ağır Hali: Sahte Kıymetli Damga Üretme ve Piyasaya Sürme (TCK 199/1)
"...sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır."
- Fiil: Bu fıkra, suçun tedarik zincirindeki ana aktörleri hedefler. Sahte damgayı üretmek, ithal etmek, taşımak, saklamak veya bir sözleşmede, dilekçede veya postada kullanarak piyasaya sürmek gibi eylemler bu suçu oluşturur.
- Ceza: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis VE adli para cezası.
c) Sahte Kıymetli Damgayı Bilerek Kabul Etme (TCK 199/2)
- Fiil: Bir pulun veya damgalı kağıdın sahte olduğunu bilerek kabul etmektir. Fail, sahte olduğunu bildiği bir damgayı, muhtemelen daha sonra kullanmak amacıyla devralan kişidir.
- Ceza: 3 aydan 1 yıla kadar hapis VE adli para cezası.
d) Sahteliğini Sonradan Öğrenip Piyasaya Sürme (TCK 199/3)
- Fiil: Kişinin, bir damgayı aldığında sahte olduğunu bilmemesine rağmen, sonradan sahte olduğunu fark edip, zararını başkasından çıkarmak veya kullanmak amacıyla tedavüle koymasıdır.
- Ceza: 1 aydan 6 aya kadar hapis.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- "Aldatma Kabiliyeti" (İğfal Kabiliyeti) Unsuru: Tıpkı parada sahtecilikte olduğu gibi, bu suçun oluşabilmesi için de sahte damganın aldatma kabiliyetine sahip olması mutlak şarttır. Yani, sahte pulun, normal bir insanın veya ilgili memurun dikkat ve özeniyle kontrol ettiğinde sahte olduğunun anlaşılamayacak kadar gerçeğine benzer olması gerekir. Kötü bir renkli fotokopi bu suçu oluşturmaz. Bir damganın aldatma kabiliyetine sahip olup olmadığı, her davada mahkeme tarafından Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nden veya Adli Tıp Kurumu'nun ilgili biriminden alınacak bir bilirkişi raporu ile kesin olarak tespit edilir.
- Kast Unsuru: Failin, damganın sahte olduğunu bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekir. Taksirle (dikkatsizlikle) sahte pul alıp kullanmak bu suçu oluşturmaz.
- Resmi Belgede Sahtecilik (TCK 204) Suçundan Farkı: Bu ayrım önemlidir.
- TCK 199 (Kıymetli Damgada Sahtecilik): Sahte olan şey, pulun veya damganın kendisidir.
- TCK 204 (Resmi Belgede Sahtecilik): Pul veya damga gerçek olabilir, ancak üzerine yapıştırıldığı belge (sözleşme, dilekçe vb.) sahtedir. Eğer fail, sahte bir belge düzenleyip üzerine de sahte bir pul yapıştırırsa, her iki suçtan da (içtima kurallarınca) sorumlu tutulabilir.
- Etkin Pişmanlık Hükümleri Uygulanmaz: Kıymetli damgada sahtecilik suçu, "Kamu Güvenine Karşı Suçlar" bölümünde yer aldığından, TCK 168'deki etkin pişmanlık (zararı giderme) hükümleri bu suç için uygulanmaz.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 199'da düzenlenen suçun tüm halleri, kamu güvenini ve devletin mali düzenini hedef aldığı için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- TCK 199/1 (Ağır Hal): Ceza aralığı (1-5 yıl) ciddidir. Sanığın sicili temiz ise ve eylem alt sınıra yakınsa Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi kararları mümkündür. Ancak adli para cezası ayrıca hükmedilir.
- TCK 199/2 ve 199/3 (Hafif Haller): Cezalar (1 yıla ve 6 aya kadar) çok düşük olduğundan, bu suçlardan mahkûmiyet halinde genellikle Adli Para Cezasına çevirme, HAGB veya Cezanın Ertelenmesi kararları verilir. Bu fıkralardan fiilen hapis yatılması son derece nadirdir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Kıymetli damgada sahtecilik suçu, parada sahtecilik kadar sık karşılaşılmasa da, devletin mali otoritesine ve kamusal işlemlere duyulan güvene yönelik ciddi bir suçtur. Kanun, bu suça karışanları, eylemlerinin vahametine göre farklı ceza kategorilerine ayırmıştır. Vatandaşların ve özellikle ticari işletmelerin, kullandıkları damga ve harç pullarının sahte olabileceğinden şüphelenmeleri halinde, durumu derhal ilgili maliye birimlerine veya savcılığa bildirmeleri bir yükümlülüktür.
Bursa'da bir avukat, muhasebeci, şirket yetkilisi veya esnaf olarak, yaptığınız resmi işlemlerde kullandığınız damgalı kağıtların ve pulların güvenilir kaynaklardan temin edildiğinden emin olmanız, sizi bu suçun sanığı veya mağduru olmaktan koruyacaktır. Bu suçla itham edilmeniz durumunda, sahte olduğu iddia edilen damganın "aldatma kabiliyeti" ve sizin kast durumunuz gibi teknik konuların tespiti hayati önem taşıyacağından, sürecin en başından itibaren uzman bir ceza avukatından hukuki destek almanız en doğru adımdır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
