TCK 133 Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması Suçu ve Cezası: Ortam Dinlemesi ve Gizli Kayıt | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Özel hayatın gizliliği, sadece telefon ve internet gibi iletişim kanalları üzerinden yürüttüğümüz haberleşmeleri değil, aynı zamanda yüz yüze gerçekleştirdiğimiz, başkaları tarafından duyulması istenmeyen sohbetlerimizi ve diyaloglarımızı da kapsar. Bir evde, ofiste veya özel bir mekânda yapılan konuşmaların, tarafların iradesi dışında üçüncü kişilerce dinlenmesi veya kaydedilmesi, kişisel mahremiyetin en ağır ihlallerinden biridir. Türk Ceza Kanunu, bu mahremiyet alanını korumak amacıyla, 133. maddesinde "Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması" suçunu özel olarak düzenlemiştir.
Bu suç, halk arasında "ortam dinlemesi" veya "böcek" yerleştirme olarak bilinen, konuşmanın tarafı olmayan bir kişinin gizlice dinleme yapmasından, konuşmaya katılan birinin diğerlerinden habersiz ses kaydı almasına kadar çeşitli eylemleri cezalandırır. Bu makalede, TCK 133'te düzenlenen bu suçu, üçüncü kişi tarafından dinleme ve konuşmaya katılan tarafından kaydetme arasındaki önemli farkları, kaydedilen konuşmaların ifşa edilmesinin (yayılmasının) sonuçlarını, Yargıtay'ın özellikle "delil elde etme" amacıyla yapılan kayıtlara yaklaşımını ve hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa'nın sanayi bölgelerindeki bir iş toplantısından, Nilüfer'deki bir kafede yapılan özel bir sohbete, Mudanya'daki bir aile içi konuşmadan Bursa'nın 17 ilçesindeki herhangi bir özel mülkte gerçekleşen diyaloglara kadar, bu suçun unsurları hayatın her alanında ortaya çıkabilir.
BÖLÜM 1: KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI SUÇU NEDİR? (TCK m. 133)
Bu suç, temel olarak üç farklı eylem tipi üzerinden oluşur.
a) Suçun Tanımı ve TCK 132'den Farkı
TCK 133, "aleni olmayan" yani umuma açık olmayan, gizli kalması beklentisiyle yapılan yüz yüze konuşmaları korur. Bu yönüyle, telefon, internet gibi bir iletişim aracı üzerinden yapılan haberleşmeyi koruyan TCK 132'den ayrılır. Kısacası;
- TCK 132: Telefon görüşmesi, WhatsApp yazışması, e-posta gibi aracılı haberleşmeyi korur.
- TCK 133: Aynı ortamda bulunan kişilerin kendi aralarındaki aracısız konuşmalarını korur.
"Aleni Olmayan Konuşma", katılımcıların, konuşmanın özel kalacağına dair makul bir beklenti içinde olduğu her türlü diyalogdur. Bir ev, özel bir ofis, muayenehane bu kapsama girerken; bir miting meydanı, stadyum veya herkesin duyabileceği şekilde umumi bir caddede yapılan konuşmalar genellikle "aleni" kabul edilir.
b) Üçüncü Kişi Tarafından Dinleme veya Kaydetme (TCK 133/1)
"(1) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları, taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın bir aletle dinleyen veya bunları bir ses alma cihazı ile kaydeden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır."
- Fiil: Konuşmanın tarafı olmayan üçüncü bir kişinin, tarafların hiçbirinin rızası olmadan, bir cihaz ("böcek", mikrofon, stetoskop vb.) yardımıyla konuşmayı gizlice dinlemesi veya kaydetmesidir.
- Önemli Not: Kanun, dinlemenin mutlaka bir "aletle" yapılmasını şart koşar. Duvarın arkasından tesadüfen konuşmaları duymak bu suçu oluşturmaz. Ancak teknolojik bir cihaz kullanmak suçun unsurudur.
- Ceza: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis.
c) Konuşmaya Katılan Kişi Tarafından Kaydetme (TCK 133/2)
"(2) Katıldığı aleni olmayan bir söyleşiyi, diğer konuşanların rızası olmadan ses alma cihazı ile kayda alan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır."
- Fiil: Bu defa fail, konuşmanın bizzat katılımcısıdır. Konuştuğu diğer kişi veya kişilerin rızası olmadan, aralarındaki diyaloğu cep telefonu gibi bir ses alma cihazıyla gizlice kaydeder.
- Ceza: Kanun, konuşmanın tarafı olan fail için daha hafif bir ceza öngörmüştür: 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
d) Kaydedilen Konuşmayı İfşa Etme (TCK 133/3)
"(3) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaların kaydedilmesi suretiyle elde edilen verileri hukuka aykırı olarak ifşa eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve dörtbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır..."
- Fiil: Yukarıdaki yöntemlerle hukuka aykırı olarak kaydedilmiş bir konuşmanın içeriğinin, üçüncü kişilere yayılması, yayınlanması veya dağıtılmasıdır. Kanun, gizli bir kaydı ifşa etmeyi, kaydı yapmaktan daha ağır bir suç olarak kabul etmiştir.
- Ceza: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis VE 4000 güne kadar adli para cezası. Buradaki "ve" bağlacı, her iki cezanın da birlikte verileceği anlamına gelir.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Delil Elde Etme Amacıyla Kayıt Almak (En Önemli İstisna): Yargıtay'ın en hassas olduğu konudur. Bir kişinin, kendisine karşı o anda işlenmekte olan ve başka türlü ispatlama imkânı bulunmayan bir suç (hakaret, tehdit, şantaj, cinsel taciz vb.) karşısında, bu haksız saldırıyı kanıtlamak amacıyla ve sadece bu amaçla sınırlı olarak yaptığı gizli ses kaydı, genellikle hukuka uygun kabul edilmekte ve TCK 133/2 kapsamında suç oluşturmadığına karar verilmektedir. Ancak bu, çok dar yorumlanan ve her somut olayın kendi özelliklerine göre değerlendirilen bir istisnadır. Planlı ve sistematik bir şekilde delil toplamak bu kapsamda değildir.
- Boşanma Davalarında Gizli Ses Kaydı: Eşlerden birinin, diğerinin sadakatsizliğini veya kusurunu ispatlamak için evde veya arabada gizli ses kaydı alması her zaman hukuka aykırıdır. Bu yolla elde edilen ses kayıtları boşanma davasında delil olarak kullanılamaz ve kaydı yapan eş TCK 133/1 veya 133/2 uyarınca suç işlemiş olur.
- İşyeri Toplantılarının Gizlice Kaydedilmesi: Bir işçinin, işvereniyle yaptığı ve iş akdinin feshi gibi konuların görüşüldüğü bir toplantıyı gizlice kaydetmesi, eğer kendisine yönelik bir haksızlık veya suç işlendiği iddiası yoksa, genellikle Yargıtay tarafından suç olarak kabul edilmektedir.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 133'te düzenlenen konuşmaların dinlenmesi ve kaydedilmesi suçunun tüm halleri;
- Mağdurun (konuşması dinlenen veya kaydedilen kişilerin) şikâyetine bağlıdır. Mağdur, fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikâyette bulunmalıdır.
- Aynı zamanda uzlaştırma kapsamındadır. Soruşturma aşamasında dosya, tarafların anlaşması için uzlaştırma bürosuna gönderilir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun uzlaştırma kapsamında olması, birçok dosyanın mahkeme aşamasına gelmeden kapanmasını sağlar.
- Uzlaşma sağlanamazsa;
- TCK 133/2 (Katılanın Kaydetmesi): Ceza aralığı (6 ay-2 yıl) ve adli para cezası seçeneği nedeniyle Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), Cezanın Ertelenmesi veya Adli Para Cezası gibi kararların verilmesi yaygındır.
- TCK 133/1 (Üçüncü Kişinin Dinlemesi) ve TCK 133/3 (İfşa): Cezalar (2-5 yıl) oldukça yüksektir. Bu fıkralardan mahkûmiyet halinde hapis cezası riski ciddidir. Mahkemenin 2 yıl ve altında bir ceza takdir etmesi halinde HAGB/erteleme mümkün olsa da, 2 yılı aşan bir cezada hapis cezasının infazı gündeme gelir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 133, cep telefonları sayesinde herkesin cebinde bir ses kayıt cihazı taşıdığı bir dünyada, özel konuşmaların mahremiyetini koruyan hayati bir ceza normudur. Bir anlık güvensizlik veya delil toplama hevesiyle yapılan gizli bir ses kaydı, kişiyi haklıyken haksız duruma düşürebilir ve ciddi bir ceza davasının sanığı haline getirebilir. "Kendisine karşı işlenen bir suçu ispat" istisnası ise her durumda geçerli bir "süper güç" olmayıp, son derece dar ve teknik koşullara bağlıdır.
Bursa'da bir iş görüşmesi, bir aile toplantısı veya bir özel sohbet esnasında gizli bir kayıt yapıldığını düşünüyorsanız veya böyle bir eylemle itham ediliyorsanız, hukuki durumunuzun netleştirilmesi büyük önem taşır. Mağdur iseniz 6 aylık şikâyet süresini kaçırmamanız, fail olarak itham ediliyorsanız eyleminizin hukuka uygunluk nedenleri kapsamında kalıp kalmadığının tespiti gerekir. Her iki durumda da, uzlaştırma müzakereleri ve olası bir dava süreci için bir ceza avukatından hukuki destek almak, haklarınızı en doğru şekilde korumanızı sağlayacaktır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
