Karşılıksız Yararlanma Suçu ve Cezası (TCK 163): Kaçak Elektrik, Su ve İnternet Kullanımı | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Modern yaşam, bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen sayısız hizmet ve olanak üzerine kuruludur. Ulaşımdan iletişime, enerjiden suya kadar bu hizmetlerin sürekliliği, bedellerinin düzenli olarak ödenmesine bağlıdır. Türk Ceza Kanunu, fiziki bir malın çalınması anlamına gelen hırsızlıktan farklı olarak, bu tür hizmet veya mallardan bedelini ödemeden, haksız bir şekilde faydalanmayı "Karşılıksız Yararlanma" suçu başlığı altında 163. maddede özel olarak düzenlemiştir. Bu suç, otomatlardan usulsüz yararlanmaktan, kaçak elektrik, su, doğalgaz ve internet kullanımına kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
Bu kapsamlı rehberde, TCK 163'te düzenlenen üç farklı karşılıksız yararlanma türünü, bu suçu hırsızlıktan ayıran temel özellikleri, Yargıtay'ın özellikle "fatura ödememe" ile "kaçak kullanım" arasında yaptığı kritik ayrımı ve ceza yargılamasının seyrini tamamen değiştirebilen özel "Etkin Pişmanlık" (TCK 168) kurumunu detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi büyük bir metropolde, Bursaray turnikelerinden, Nilüfer ve Osmangazi'deki konut ve işyerlerinde kullanılan abonelikli hizmetlere, şehrin dört bir yanındaki internet ve dijital yayın ağlarına kadar bu suçun unsurları her an ortaya çıkabilir. Bu nedenle Bursa'nın 17 ilçesindeki tüm vatandaşların, bu suçun unsurlarını ve sonuçlarını bilmesi önemlidir.
BÖLÜM 1: KARŞILIKSIZ YARARLANMA SUÇU NEDİR? (TCK m. 163)
Bu suç, hırsızlık gibi "taşınır bir malın" alınmasını değil, bir hizmetin veya faydanın bedelsiz olarak tüketilmesini cezalandırır. Kanun, bu eylemi üç farklı kategoriye ayırmıştır.
a) Otomatlar Aracılığıyla Sunulan Hizmetten Yararlanma (TCK 163/1)
- Fiil: Yiyecek-içecek otomatları, jetonlu oyun makineleri, toplu taşıma turnikeleri gibi bedeli ödendiğinde hizmet sunan makineleri aldatarak veya mekanizmasını bozarak hizmetten bedelsiz yararlanmaktır.
- Örnek: Turnikeye jeton atmadan geçmek, otomat makinesine sahte para atmak.
- Ceza: 2 aydan 6 aya kadar hapis veya adli para cezası.
b) Telefon Hatları ve Yayınlardan Yararlanma (TCK 163/2)
- Fiil: Başkasının rızası olmadan telefon hatlarından, frekanslardan veya şifreli/şifresiz yayınlardan faydalanmaktır.
- Örnek: Komşunun şifreli kablosuz internet (Wi-Fi) ağını şifresini kırarak izinsiz kullanmak; şifreli yayın yapan dijital platformların (Digiturk, D-Smart vb.) yayınlarını özel cihazlarla şifresini çözerek izinsiz izlemek.
- Ceza: 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
c) Abonelik Gerektiren Elektrik, Su ve Doğalgazdan Yararlanma (TCK 163/3)
- Fiil: Bu, halk arasında "kaçak elektrik", "kaçak su" veya "kaçak doğalgaz" olarak bilinen ve suçun en ağır halini oluşturan eylemdir. Suçun oluşması için iki kritik unsur vardır:
- Abonelik esasına göre sunulan bir hizmet olmalıdır (elektrik, su, doğalgaz).
- Tüketim, tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde yapılmalıdır.
- Örnek: Elektrik, su veya doğalgaz sayacına müdahale ederek (mühür sökme, sayacı yavaşlatma) tüketimi az göstermek; sayaçtan önce hattan "kanca atma" olarak tabir edilen yöntemle doğrudan enerji veya su çekmek.
- Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis. (Adli para cezası seçeneği yoktur).
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Faturayı Ödememek Suç Değildir: Yargıtay'ın en istikrarlı içtihatlarından biridir. Eğer elektrik, su veya doğalgaz tüketimi sayaçtan doğru bir şekilde geçiyor, yani tüketim miktarı belirlenebiliyorsa, ancak abone bu tüketim sonucu ortaya çıkan faturayı ödeyemiyorsa veya ödemiyorsa, bu durum TCK 163'teki suçu oluşturmaz. Bu, borçlar hukukunu ilgilendiren bir "hukuki uyuşmazlıktır" ve kurum alacağını icra yoluyla tahsil edebilir. Suçun oluşması için mutlaka sayaca veya hatta fiziki bir müdahale ile tüketimin gizlenmesi gerekir.
- Kiracının Sorumluluğu: Kaçak kullanımın tespiti halinde, ceza sorumluluğu abonelik kimin adına olursa olsun, o anki "fiili kullanıcıya" aittir. Yani, kaçak kullanımı gerçekleştiren kiracı ise, ceza davası kiracı hakkında açılır. Ancak kurum, tahakkuk ettireceği borç için abonelik sahibi olan mülk sahibine de başvurabilir.
- Kast Unsuru: Failin, bedelsiz yararlandığını bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekir. Örneğin, komşusunun "misafir ağı" olarak şifresiz bıraktığı bir internet ağına bağlanmak, genellikle suç kastı olarak değerlendirilmez.
BÖLÜM 3: ETKİN PİŞMANLIK (TCK m. 168) - CEZADAN KURTULMA İMKÂNI
Karşılıksız yararlanma suçu için kanun koyucu, TCK 168/5'te çok özel ve lehe bir etkin pişmanlık hükmü getirmiştir. Bu hüküm, failin zararı gidermesi halinde ceza davasının tamamen ortadan kalkmasını sağlayabilir.
- Kural: Fail veya suça katılan diğer bir kişi, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının bildirmesi üzerine veya kendiliğinden, zararı (kaçak kullanım bedeli ve kurumun hesaplayacağı cezai bedeller) tamamen tazmin ederse;
- Mahkemeye dava açılmadan önce (soruşturma aşamasında) ödeme yapılırsa, fail hakkında hiç kamu davası açılmaz (takipsizlik kararı verilir).
- Dava açıldıktan sonra (kovuşturma aşamasında) ödeme yapılırsa, mahkeme açılmış olan davanın düşmesine karar verir.
- Hüküm verildikten sonra ödeme yapılırsa, verilecek cezanın üçte biri (1/3) indirilir.
Bu hüküm, özellikle kaçak elektrik, su ve doğalgaz suçlarında, devleti zarara uğratmaktan çok borcun tahsilini amaçlayan son derece pratik ve önemli bir düzenlemedir.
BÖLÜM 4: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma:
- Karşılıksız yararlanma suçunun TCK 163'teki tüm halleri şikâyete tabi değildir. Savcılık, ilgili kurumun (UEDAŞ, BUSKİ vb.) tutanağı veya bir ihbar üzerine re'sen soruşturma yapar.
- Suçun 163/1 (otomat) ve 163/2 (yayın, frekans) fıkralarındaki halleri uzlaştırma kapsamındadır.
- Ancak en yaygın hal olan 163/3'teki kaçak elektrik, su ve doğalgaz suçu uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- Bu suçlarda en belirleyici kurum, yukarıda anlatılan özel etkin pişmanlık hükmüdür. Faillerin çok büyük bir kısmı, borcu ödeyerek haklarında dava açılmasını veya açılan davanın düşmesini sağlamaktadır.
- Zararın giderilmediği ve mahkûmiyet kararı verildiği durumlarda;
- TCK 163/1 ve 163/2 için HAGB, erteleme veya adli para cezası mümkündür.
- TCK 163/3 (kaçak elektrik, su, doğalgaz) için ise hapis cezasının alt sınırı 1 yıl olduğundan, hapis cezası riski ciddidir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 163 Karşılıksız Yararlanma suçu, modern yaşamın hizmet ve abonelik esasına dayalı yapısını koruyan bir ceza normudur. Kanun, basit bir fatura borcu ile tüketimi gizlemeye yönelik hileli bir eylem arasında net bir çizgi çizmiştir. Özellikle kaçak elektrik, su ve doğalgaz kullanımı, ciddi hapis cezaları öngören bir suç olmakla birlikte, kanun koyucu faile "borcunu öde, davadan kurtul" şeklinde çok önemli bir fırsat sunmuştur.
Bursa'da böyle bir suçla itham ediliyorsanız, yapmanız gereken ilk ve en önemli şey, ilgili kurumla (UEDAŞ, BUSKİ, BURSAGAZ vb.) temasa geçerek borcunuzun tamamını öğrenmek ve etkin pişmanlık hükümlerinden en erken aşamada faydalanmaktır. Bu süreçte, borcun hesaplanması, ödeme sonrası savcılık veya mahkeme nezdinde yapılacak işlemler gibi teknik konularda bir avukattan hukuki destek almak, sürecin hatasız ve lehinize sonuçlanmasını sağlayacaktır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
