Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar (TCK 185-196): Kapsamlı Hukuki Rehber | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Kamu sağlığı, bir toplumun varlığını ve refahını sürdürebilmesi için korunması gereken en temel değerdir. Bireylerin sağlıklı bir yaşam sürme hakkı, Anayasa tarafından güvence altına alınmış olup, bu hakkı tehdit eden eylemlere karşı ceza hukuku en ağır yaptırımları öngörmüştür. Türk Ceza Kanunu (TCK), bu korumayı sağlamak amacıyla, onuncu bölümünde "Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar" başlığı altında, gıda ve ilaç güvenliğinden uyuşturucuyla mücadeleye, salgın hastalık tedbirlerinden defin işlemlerine kadar geniş bir yelpazede suç tipleri düzenlemiştir. Bu suçların ortak özelliği, belirli bir kişiden ziyade, belirsiz sayıda insandan oluşan tüm toplumu potansiyel bir mağdur olarak kabul etmesidir.
Bu kapsamlı rehberde, TCK'nın 185. maddesinden 196. maddesine kadar olan tüm kamu sağlığı suçlarını, mantıksal bir bütünlük içinde, Yargıtay'ın güncel içtihatları ve uygulamadaki yansımalarıyla birlikte ele alacağız. Rehberimizin en detaylı bölümünü, toplum için en büyük tehdidi oluşturan ve en ağır cezaları öngören uyuşturucu veya uyarıcı madde suçları oluşturacaktır. Sanayiden tarıma, gıda üretiminden sağlık hizmetlerine kadar geniş bir ekonomik yelpazeye sahip olan ve büyük bir nüfusu barındıran Bursa için bu suçlar özel bir önem taşımaktadır. Bursa'nın 17 ilçesindeki tüm vatandaşların, üreticilerin, sağlık çalışanlarının ve ailelerin bu rehberi bilmesi, hem haklarını korumak hem de bu ciddi suçların tarafı olmaktan kaçınmak adına hayati önemdedir.
BÖLÜM 1: GIDA, İLAÇ VE ZEHİRLİ MADDELERİN GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN SUÇLAR
Bu grup, tüketilen veya kullanılan ürünlerin güvenliğini ve toplumun bu ürünlere duyduğu güveni korumayı hedefler.
- Zehirli Madde Katma (TCK m. 185): İçilecek sulara veya tüketilecek her türlü gıda/maddeye kasten zehir katmak veya bozmak (2-15 yıl hapis) ya da bu eyleme taksirle (ihmalle) neden olmaktır (3 ay-1 yıl hapis).
- Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti (TCK m. 186): Sağlığa tehlikeli olacak şekilde bozulmuş (örn: son kullanma tarihi geçmiş) veya değiştirilmiş (örn: sahte) gıda veya ilaçları satmak, tedarik etmek veya bu amaçla bulundurmaktır (1-5 yıl hapis ve adli para cezası).
- Tehlikeli İlaç Yapma veya Satma (TCK m. 187): Sağlığa tehlikeli olacak şekilde sahte veya ruhsatsız ilaç üretmek veya satmaktır (1-5 yıl hapis ve adli para cezası). Bu suçların doktor veya eczacı gibi meslek sahipleri tarafından işlenmesi cezayı artırır.
- Zehirli Madde İmal ve Ticareti (TCK m. 193): Üretimi veya satışı izne tabi olan zehirli bir maddeyi (örn: güçlü zirai ilaçlar, endüstriyel kimyasallar) izinsiz üretmek, satmak veya bulundurmaktır (2 ay-1 yıl hapis).
- Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini (TCK m. 194): Uyuşturucu niteliğinde olmayan ancak sağlık için tehlikeli olabilecek maddeleri (tiner, bali vb.) çocuklara, akıl hastalarına veya madde bağımlılarına vermektir (6 ay-1 yıl hapis).
BÖLÜM 2: UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE SUÇLARI (EN DETAYLI BÖLÜM)
TCK, uyuşturucu suçlarını "ticaret" ve "kullanma" olarak iki ana kategoriye ayırır ve tamamen farklı hukuki sonuçlar öngörür.
a) Uyuşturucu Madde İmal ve Ticareti (TCK m. 188)
Uyuşturucu tedarik zincirinin her halkasını en ağır şekilde cezalandırır.
- İmalat ve Uluslararası Ticaret (m. 188/1): Cezası 20-30 yıl hapistir.
- Yurt İçi Ticaret (m. 188/3): Satmak, satışa arz etmek, başkasına vermek, nakletmek, depolamak, ticaret amacıyla bulundurmak. Cezası en az 10 yıl hapistir. Çocuğa satılması halinde cezanın alt sınırı 15 yıldır.
- Nitelikli Haller: Maddenin cinsi (eroin, kokain, bonzai vb.), suçun okul gibi hassas yerlere yakın işlenmesi, örgüt faaliyetiyle veya sağlık personeli tarafından işlenmesi gibi birçok halde ceza yarı oranında veya bir kat artırılır.
b) Uyuşturucu Kullanımını Kolaylaştırma ve Özendirme (TCK m. 190)
Uyuşturucu kullanımına ortam veya teşvik sağlayanları cezalandırır.
- Fiiller: Kullanım için yer veya malzeme sağlamak, kullananların yakalanmasını zorlaştırmak, kullanım yöntemini öğretmek veya sosyal medya gibi mecralarda uyuşturucuyu alenen övmek.
- Ceza: Cezası 5 yıldan 10 yıla kadar hapistir.
c) Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Bulundurma (TCK m. 191)
Bu suç, failin amacının sadece kişisel kullanım olduğu durumları kapsar ve cezalandırmadan çok tedaviye yöneliktir.
- Ana Kural: Bu suçtan yakalanan kişi hakkında Cumhuriyet Savcısı, 5 yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verir.
- Denetimli Serbestlik: Bu 5 yıllık erteleme süresi içinde, şüpheli hakkında en az 1 yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Bu süreçte kişiye belirli yükümlülükler (imza, test, seminer vb.) ve gerekirse tedavi uygulanır.
- Sonuç: Kişi, 5 yıllık süreyi başarıyla tamamlarsa, hakkındaki soruşturma dosyası kovuşturmaya yer olmadığı kararı (KYOK) ile tamamen kapatılır ve siciline işlemez. Süreci ihlal ederse (tekrar uyuşturucu kullanırsa vb.), hakkında dava açılır ve 2-5 yıl hapisle yargılanır.
d) Uyuşturucu Suçlarında Etkin Pişmanlık (TCK m. 192)
Bu, uyuşturucu suçlarındaki en önemli hukuki kurumdur ve tam cezasızlık sağlayabilir.
- Ticaret Suçları İçin (m. 192/1): Fail, suç ortaya çıkmadan önce diğer suç ortaklarını ve uyuşturucunun yerini bildirir ve bunların yakalanmasını/ele geçirilmesini sağlarsa, cezalandırılmaz.
- Kullanma Suçları İçin (m. 192/2,4): Kullanıcı, yakalanmadan önce uyuşturucuyu kimden aldığını ihbar ederek satıcının yakalanmasını sağlarsa veya soruşturma başlamadan önce kendiliğinden tedavi olmak için başvurursa, cezalandırılmaz.
- Suç Ortaya Çıktıktan Sonra Yardım Etme (m. 192/3): Suç ortaya çıktıktan sonra, suçun aydınlatılmasına gönüllü yardım edenlerin cezasında 1/4'ten 1/2'ye kadar indirim yapılır.
BÖLÜM 3: GENEL HALK SAĞLIĞI VE DÜZENİNE İLİŞKİN DİĞER SUÇLAR
- Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Aykırı Davranma (TCK m. 195): Yetkili makamlarca alınan karantina kararlarını ihlal etmektir. Cezası 2 aydan 1 yıla kadar hapistir.
- Usulsüz Ölü Gömülmesi (TCK m. 196): Defin ruhsatı almadan veya mezarlık olarak ayrılan yerler dışına defin yapmaktır. Cezası 6 aya kadar hapistir.
Sonuç ve Kapsamlı Değerlendirme
Görüldüğü üzere, TCK'nın "Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar" bölümü, toplumun ortak yaşam alanını koruyan, gıda güvenliğinden uyuşturucuyla mücadeleye kadar son derece geniş ve ağır yaptırımlar içeren bir yapıya sahiptir. Özellikle uyuşturucu suçları, kanun koyucunun en sert şekilde üzerine gittiği, infaz koşullarını ağırlaştırdığı (3/4 kuralı), ancak aynı zamanda kullanıcılara tedavi ve pişman olanlara cezasızlık gibi önemli kapılar araladığı çok özel bir alandır.
Bursa gibi büyük bir şehirde, bu suçların herhangi birinin mağduru veya faili olmanız durumunda, karşı karşıya olduğunuz hukuki sürecin niteliği tamamen değişebilir. Bu nedenle, bir gıda zehirlenmesi vakasından, bir uyuşturucu madde soruşturmasına kadar, bu alandaki bir hukuki uyuşmazlığın tarafıysanız, sürecin en başından itibaren uzman bir ceza avukatından hukuki destek almanız, hak kaybına uğramamanız ve kanunun lehinize sunduğu tüm imkânlardan (etkin pişmanlık, denetimli serbestlik vb.) eksiksiz yararlanabilmeniz için mutlak bir zorunluluktur.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
