TCK 178 İşaret ve Engel Koymama Suçu ve Cezası: İnşaat, Kazı ve Yol Çalışmaları Sorumluluğu | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Şehir hayatının en temel gerekliliklerinden biri, yollar, kaldırımlar ve meydanlar gibi kamusal alanların herkes için güvenli olmasıdır. Bu alanlarda yapılan inşaat, kazı, tamirat gibi çalışmalar veya bu alanlara bırakılan eşyalar, kaçınılmaz olarak geçici tehlikeler yaratır. İşte bu tehlikelere karşı yayaları ve sürücüleri uyarma, gerekli güvenlik önlemlerini alarak olası kazaları önleme yükümlülüğü, Türk Ceza Kanunu'nun 178. maddesinde "İşaret ve Engel Koymama" suçu olarak özel bir başlık altında düzenlenmiştir. Bu suç, bir kaza yaşanmasını beklemeden, tehlike potansiyeli yaratan ihmalin kendisini cezalandıran, önleyici bir ceza normudur.
Bu makalede, TCK 178'de düzenlenen bu suçu, suçu oluşturan "engel koymama", "engeli kaldırma" veya "yerini değiştirme" gibi farklı eylem türlerini, bu suçun faili olabilecek kişilerin (müteahhit, belediye görevlisi vb.) sorumluluklarını, Yargıtay'ın yaklaşımını ve hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi altyapı ve kentsel dönüşüm çalışmalarının aralıksız sürdüğü bir metropolde, bu suçun unsurlarına her gün rastlamak mümkündür. İzmir Yolu veya Mudanya Yolu'ndaki bir yol çalışmasından, Osmangazi veya Yıldırım'daki bir bina inşaatına, BUSKİ veya UEDAŞ'ın herhangi bir sokaktaki kazı çalışmasından Bursa'nın 17 ilçesindeki herhangi bir şantiyeye kadar, bu hukuki düzenlemenin bilinmesi hem yetkililer hem de vatandaşlar için büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: İŞARET VE ENGEL KOYMAMA SUÇU NEDİR? (TCK m. 178)
Madde 178- (1) Herkesin gelip geçtiği yerlerde yapılmakta olan işlerden veya bırakılan eşyadan doğan tehlikeyi önlemek için gerekli işaret veya engelleri koymayan, konulmuş olan işaret veya engelleri kaldıran ya da bunların yerini değiştiren kişi, iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
a) Suçun Tanımı ve Amacı (Soyut Tehlike Suçu)
Bu suç, herkesin kullanımına açık kamusal alanlarda, yapılan bir çalışma veya bırakılan bir eşya nedeniyle ortaya çıkan tehlikeyi önlemek amacıyla, gerekli uyarı işaretlerini veya fiziki engelleri koymayan ya da mevcut olanları etkisiz hale getiren kişinin eylemini cezalandırır. Bu suçun en önemli özelliği, bir "soyut tehlike suçu" olmasıdır. Yani, suçun oluşması için birinin o çukura düşmesi veya o eşyaya takılıp yaralanması şart değildir. Sadece gerekli önlemin alınmayarak, insanlar için bir tehlike potansiyelinin yaratılmış olması suçun tamamlanması için yeterlidir. Kanunun amacı, kazaları olmadan önce önlemektir.
b) Suçun Faili: Kimler Sorumlu Olabilir?
Bu suçun faili, tehlikeyi yaratan ve bu tehlikeyi önleme yükümlülüğü altında olan herhangi bir kişi olabilir. Sorumluluk zinciri içinde genellikle şu kişiler yer alır:
- Müteahhit veya Yüklenici Firma Yetkilileri: İnşaat, yıkım veya yol çalışmasını yürütenler.
- Kamu Görevlileri: Belediye, karayolları, su ve kanalizasyon idaresi gibi kurumların sahada çalışan veya çalışmayı yöneten personeli.
- İşyeri Sahipleri: Dükkânının önüne, yaya geçişini tehlikeye atacak şekilde mal veya tabela bırakanlar.
- Üçüncü Kişiler: Kötü niyetle, konulmuş olan bir engeli veya uyarı levhasını kaldıran veya yerini değiştiren herhangi bir kişi.
c) Suçun Üç Farklı Hareket Şekli
- İşaret veya Engel Koymama (İhmali Suç): En yaygın halidir. Tehlikeyi yaratan kişinin, uyarıcı veya koruyucu hiçbir önlem almamasıdır. Örnek: Kaldırımda açılan bir çukurun etrafına şerit veya bariyer çekmemek.
- Konulmuş Olan İşaret veya Engelleri Kaldırma (Aktif Suç): Yetkililerce konulmuş bir "Dikkat Kazı Alanı" levhasını veya güvenlik bariyerini izinsiz olarak kaldırmak.
- İşaret veya Engellerin Yerini Değiştirme (Aktif Suç): Kasis veya çukur olduğunu gösteren bir uyarı levhasının yerini, sürücüleri yanıltacak şekilde değiştirmek.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Taksirle Yaralama veya Öldürme Suçlarından Farkı: Bu en önemli ayrımdır.
- TCK 178: Güvenlik önlemi alınmaz ve bir tehlike yaratılırsa bu suç oluşur. Henüz bir kaza olmamıştır.
- TCK 89 (Taksirle Yaralama) / TCK 85 (Taksirle Öldürme): Alınmayan önlem nedeniyle bir kaza olur ve birisi yaralanır veya ölürse, failler artık TCK 178'den değil, çok daha ağır cezalar öngören taksirle yaralama veya öldürme suçundan yargılanırlar.
- "Herkesin Gelip Geçtiği Yer" Kavramı: Yargıtay bu ifadeyi, kamuya ait yollar, caddeler, kaldırımlar, meydanlar, parklar gibi yerlerin yanı sıra, özel mülk olsa dahi fiilen herkesin kullanımına açık olan pasajlar, AVM otoparkları gibi alanları da kapsayacak şekilde geniş yorumlamaktadır.
- "Gerekli İşaret veya Engeller"in Belirlenmesi: Hangi önlemin "gerekli" olduğu, yaratılan tehlikenin büyüklüğüne ve niteliğine göre belirlenir. Derin bir kazı alanı için sadece bir uyarı levhası yeterli değilken, fiziki bir bariyer gerekli olabilir. Mahkemeler bu tespiti yaparken genellikle trafik ve iş güvenliği uzmanlarından bilirkişi raporu alırlar.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 178'de düzenlenen suç, doğrudan kamu güvenliğini ve düzenini ilgilendirdiği için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, bir vatandaşın ihbarı veya polisin tespiti üzerine re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun cezası iki aydan altı aya kadar hapis veya adli para cezasıdır.
- Cezanın son derece hafif olması ve adli para cezası seçeneği bulunması nedeniyle, bu suçtan dolayı bir kişinin fiilen hapis yatması neredeyse imkânsızdır. Suçun temel amacı caydırıcılık ve önleyiciliktir.
- Mahkemenin vereceği sonuçlar genellikle Adli Para Cezası veya Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) şeklinde olur.
- Asıl önemli sonuç, bir kaza olması halinde bu suçun varlığının, failin tazminat sorumluluğunu (hukuk davası) belirlemede çok önemli bir delil teşkil etmesidir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 178, kamusal alanları kullanan herkesin can güvenliğini korumayı hedefleyen basit ama son derece önemli bir ceza normudur. Bu madde, "bir şey olmaz" anlayışıyla, özensiz bir şekilde yürütülen veya yarım bırakılan işlerin, sadece bir düzensizlik değil, aynı zamanda bir suç olduğunu açıkça ortaya koyar. Sorumluluk, tehlikeyi yaratan ve bu tehlikeyi önlemek için basit bir uyarı levhası veya güvenlik şeridi çekme zahmetine katlanmayan herkese aittir.
Bursa'da bir müteahhit, bir esnaf veya bir kamu görevlisi olarak, kamusal alanda yürüttüğünüz her türlü faaliyette, çevrenizdeki insanlar için bir tehlike yaratmadığınızdan ve gerekli tüm güvenlik önlemlerini aldığınızdan emin olmanız yasal bir zorunluluktur. Bu ihmaliniz nedeniyle bir kaza meydana gelirse, sonuçları hem vicdani hem de hukuki olarak çok daha ağır olacaktır. Bu suçla ilgili bir soruşturmayla karşı karşıya kalmanız veya böyle bir ihmal nedeniyle zarara uğramanız durumunda, bir avukattan hukuki destek alarak haklarınızı ve yükümlülüklerinizi öğrenmeniz en doğru yaklaşım olacaktır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
