TCK 177 Tehlikeli Hayvan Serbest Bırakma Suçu ve Cezası: Köpek Saldırıları ve Sahip Sorumluluğu | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Hayvan sahibi olmak, sevgi ve dostluk dolu bir ilişkiyi beraberinde getirdiği gibi, aynı zamanda ciddi hukuki ve toplumsal sorumluluklar da yükler. Bu sorumlulukların en başında, gözetimimiz altındaki hayvanın üçüncü kişilerin canı veya sağlığı için bir tehlike oluşturmasını engellemek gelir. Türk Ceza Kanunu, bu sorumluluğun ihlal edilerek kamunun güvenliğinin riske atılmasını, 177. maddesinde "Hayvanın Tehlike Yaratabilecek Şekilde Serbest Bırakılması" suçu olarak özel bir başlık altında düzenlemiştir. Bu suç, bir hayvanın fiilen birine saldırmasını beklemeden, sadece tehlike yaratma potansiyeli taşıyacak şekilde kontrolsüz bırakılmasını dahi cezalandıran önleyici bir ceza normudur.
Bu makalede, TCK 177'de düzenlenen bu suçu, suçun faili olabilecek "hayvan sahibi veya gözeticisinin" sorumluluklarını, hangi eylemlerin "ihmal" sayıldığını, Hayvanları Koruma Kanunu'nda tanımlanan "tehlike arz eden" hayvanlar için geçerli özel kuralları, Yargıtay'ın yaklaşımını ve hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Bursa gibi hem yoğun kent yaşamının hem de kırsal alanların iç içe geçtiği bir şehirde, Nilüfer ve Osmangazi'deki parklardan, Karacabey ve Mustafakemalpaşa'daki tarım arazilerine, dağ yöresi ilçeleri Keles, Orhaneli, Büyükorhan ve Harmancık'taki mülklerden Bursa'nın 17 ilçesindeki herhangi bir sokağa kadar her yerde, hayvan sahiplerinin bu hukuki sorumluluğu bilmesi, hem olası kazaları önlemek hem de bir suçun sanığı olmaktan kaçınmak için büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: TEHLİKELİ HAYVAN SERBEST BIRAKMA SUÇU NEDİR? (TCK m. 177)
Madde 177- (1) Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
a) Suçun Tanımı ve Amacı (Soyut Tehlike Suçu)
Bu suç, gözetimi altındaki bir hayvanı, başkalarının canı veya sağlığı için tehlike oluşturacak şekilde kontrolsüz bırakan veya kontrol altında tutmak için gerekli özeni göstermeyen kişinin eylemini cezalandırır. Bu suçun en önemli özelliği, bir "soyut tehlike suçu" olmasıdır. Yani, suçun oluşması için hayvanın somut birine saldırması veya zarar vermesi şart değildir. Sadece hayvanın, tehlike yaratma potansiyeli taşıyacak şekilde serbest kalması, suçun tamamlanması için yeterlidir. Kanunun amacı, hayvan saldırılarını olmadan önce önlemektir.
b) Suçun Faili: "Gözetimi Altında Bulunan" Kişi
Bu suçun faili, sadece hayvanın resmi sahibi olmak zorunda değildir. O an için hayvanın gözetim ve denetim sorumluluğunu üstlenmiş herhangi bir kişi bu suçun faili olabilir. Örnek olarak;
- Hayvanın sahibi,
- Hayvanı gezdiren bir aile ferdi veya arkadaş,
- Bir veteriner kliniği veya hayvan oteli yetkilisi,
- Bir çiftlik veya ahırın sorumlusu.
c) Suçun Hareket Unsurları: "Serbest Bırakma" ve "İhmal Gösterme"
Kanun, suçu iki farklı seçimlik hareketle tanımlar:
- Serbest Bırakma (Aktif Hareket): Failin, tehlike yaratabileceğini bilerek, hayvanı kasten serbest bırakmasıdır. Örnek: Saldırgan bir köpeğin tasmasını bilerek çözmek.
- Kontrol Altına Alınmasında İhmal Gösterme (İhmali Hareket): Bu, suçun en yaygın işleniş şeklidir. Failin, gerekli dikkat ve özeni göstermeyerek hayvanın kontrolünden çıkmasına neden olmasıdır. Örnekler:
- Güçlü bir köpeği dayanıksız bir tasmayla gezdirmek ve tasmanın kopması.
- Bahçe kapısını açık bırakarak köpeğin sokağa kaçmasına neden olmak.
- Hayvanı, halka açık bir alanda ağızlıksız ve tasmasız gezdirmek.
BÖLÜM 2: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Taksirle Yaralama veya Öldürme Suçlarından Farkı: Bu en önemli ayrımdır.
- TCK 177: Hayvan kontrolsüz bırakılır ve bir tehlike yaratılırsa bu suç oluşur. Henüz bir saldırı olmamıştır.
- TCK 89 (Taksirle Yaralama) / TCK 85 (Taksirle Öldürme): Kontrolsüz bırakılan hayvan birisine saldırır ve yaralar veya öldürürse, fail artık TCK 177'den değil, çok daha ağır cezalar öngören taksirle yaralama veya öldürme suçundan yargılanır.
- Hayvanın "Tehlikeli Olabilme" Potansiyeli: Yargıtay, bir hayvanın tehlikeli olup olmadığını değerlendirirken sadece daha önce saldırıp saldırmadığına bakmaz. Hayvanın cinsi, boyutu, fiziksel gücü ve serbest bırakıldığı ortam (çocuk parkı, kalabalık cadde vb.) gibi unsurları bir bütün olarak dikkate alır.
- Hayvanları Koruma Kanunu ve "Tehlike Arz Eden Irklar": 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikler, bazı köpek ırklarını "tehlike arz eden hayvan" olarak tanımlamıştır. Bu ırklar (Pitbull Terrier, Dogo Argentino, Fila Brasileiro, Japanese Tosa, American Staffordshire Terrier ve American Bully) için kanun, halka açık yerlerde tasmasız ve ağızlıksız gezdirilemeyeceği gibi özel ve sıkı kurallar getirmiştir. Bu kurallara uymamak, TCK 177'deki "ihmal" unsurunun doğrudan oluştuğuna dair çok güçlü bir karine teşkil eder.
BÖLÜM 3: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: Hayvanın tehlike yaratacak şekilde serbest bırakılması suçu, doğrudan kamu güvenliğini ilgilendirdiği için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, bir vatandaşın ihbarı veya polisin tespiti üzerine re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Uzlaştırma kapsamında değildir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun cezası altı aya kadar hapis veya adli para cezasıdır.
- Cezanın hafifliği ve adli para cezası seçeneği bulunması nedeniyle, bu suçtan dolayı bir kişinin fiilen hapis yatması son derece nadirdir. Suçun temel amacı, hayvan sahiplerini daha dikkatli olmaya teşvik etmektir.
- Mahkemenin vereceği sonuçlar genellikle Adli Para Cezası veya Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) şeklinde olur.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 177, hayvan sevgisinin, sorumlu bir sahiplik bilinciyle birleşmesi gerektiğini hatırlatan önemli bir ceza normudur. Bu madde, "benim köpeğim yapmaz" anlayışının hukuken bir geçerliliği olmadığını ve bir hayvanın eylemlerinden doğacak her türlü tehlikenin yasal sorumluluğunun, onu gözetimi altında bulunduran kişiye ait olduğunu açıkça ortaya koyar. Bir hayvan sahibi olarak, özellikle Hayvanları Koruma Kanunu'nda belirtilen tehlike arz eden ırklara ilişkin özel yükümlülüklere uymak, hem toplumun güvenliği hem de kendinizi bir ceza davasının sanığı olmaktan korumak için mutlak bir zorunluluktur.
Bursa'da kontrolsüz bırakılmış tehlikeli bir hayvan nedeniyle mağduriyet yaşadıysanız veya hayvanınızın karıştığı bir olay nedeniyle hakkınızda soruşturma başlatılmışsa, TCK 177 ve ilgili diğer kanun maddeleri (Taksirle Yaralama vb.) çerçevesinde haklarınızı ve yükümlülüklerinizi bilmeniz gerekir. Bu süreçte bir avukattan hukuki destek almak, olayın doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve yasal sürecin en doğru şekilde yönetilmesi için en sağlıklı yoldur.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
