TCK 183 Gürültü Kirliliği Suçu ve Cezası: Fabrika, İşyeri ve Komşu Gürültüsü Sınırları | Bursa Ceza Avukatı
(Giriş)
Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı, sadece temiz hava ve suyu değil, aynı zamanda insan sağlığını olumsuz etkilemeyen, makul bir ses seviyesine sahip bir ortamı da kapsar. Özellikle kent yaşamında, endüstriyel faaliyetlerden, eğlence mekanlarından veya komşuluk ilişkilerinden kaynaklanan aşırı gürültü, basit bir rahatsızlığın ötesine geçerek ciddi bir halk sağlığı sorununa dönüşebilir. Türk Ceza Kanunu, bu soruna karşı, belirli yasal limitleri aşan ve insan sağlığına zarar verme potansiyeli taşıyan gürültü kirliliğini, 183. maddesinde "Gürültüye Neden Olma" suçu olarak özel bir başlık altında düzenlemiştir.
Bu makalede, TCK 183'te düzenlenen bu suçu, onu Kabahatler Kanunu'ndaki basit "gürültü yapma" eyleminden veya TCK 123'teki "kişilerin huzur ve sükununu bozma" suçundan ayıran temel farkları, suçun oluşması için gereken teknik şartları, Yargıtay'ın aradığı kriterleri ve hukuki sonuçlarını detaylıca inceleyeceğiz. Türkiye'nin en önemli sanayi ve metropol şehirlerinden biri olan Bursa'da, Organize Sanayi Bölgeleri'ndeki fabrika gürültüsünden, Nilüfer FSM Bulvarı veya Osmangazi Altıparmak gibi bölgelerdeki eğlence mekanı gürültüsüne, kentsel dönüşümün yoğun olduğu Yıldırım'daki inşaat gürültüsünden Bursa'nın 17 ilçesindeki herhangi bir yerleşim yerindeki kronik gürültü sorunlarına kadar, bu hukuki düzenlemenin bilinmesi büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM 1: GÜRÜLTÜYE NEDEN OLMA SUÇU NEDİR? (TCK m. 183)
Madde 183- (1) İlgili kanunlarla belirlenen yükümlülüklere aykırı olarak, başka bir kimsenin sağlığının zarar görmesine elverişli bir şekilde gürültüye neden olan kişi, iki aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
a) Suçun Tanımı ve Korunan Hukuki Değer
Bu suç, ilgili mevzuatta belirlenen ses seviyesi (desibel) limitlerini aşarak ve bu yolla insan sağlığına zarar verme potansiyeli taşıyan bir gürültüye neden olmaktır. Bu suçla korunan hukuki değer, bireyin ve toplumun sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı ve daha dar anlamda kamu sağlığıdır.
b) Suçun İki Temel Şartı
Bu suçun oluşabilmesi için iki kritik unsurun bir arada bulunması zorunludur:
- İlgili Kanunlara Aykırılık: Gürültünün, başta 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği'nde belirtilen yasal yükümlülüklere ve desibel (dBA) sınırlarına aykırı olması gerekir. Bu yönetmelik, sanayi bölgeleri, yerleşim yerleri, eğlence mekanları gibi farklı alanlar ve günün farklı saatleri (gündüz, akşam, gece) için ayrı ayrı gürültü limitleri belirlemiştir.
- Sağlığın Zarar Görmesine Elverişlilik: Gürültünün, sadece anlık bir rahatsızlık vermenin ötesinde, insan sağlığına (fiziksel veya ruhsal) zarar verme potansiyeli taşıması gerekir. Sürekli maruz kalındığında işitme kaybına, uyku bozukluklarına, strese, hipertansiyona yol açabilecek düzeydeki bir gürültü bu kapsamdadır.
BÖLÜM 2: DİĞER GÜRÜLTÜ TÜRLERİNDEN FARKI
TCK 183, her türlü gürültüyü değil, sadece sağlığı tehdit eden ve yasal limitleri aşan gürültüyü cezalandırır. Bu suçu diğerlerinden ayırmak önemlidir:
|
Hukuki Düzenleme |
TCK 183 (Gürültü Suçu) |
TCK 123 (Kişilerin Huzurunu Bozma) |
Kabahatler K. m.36 (Gürültü) |
|
Amaç / Unsur |
Sağlığı tehlikeye atma potansiyeli ve yasal limitleri aşma. |
Belirli bir kişiyi ısrarla taciz etme özel kastı. |
Genel olarak başkalarını rahatsız etme. |
|
Örnek |
Bir fabrikanın gece boyunca yasal limitin çok üzerinde sesle çalışması. |
Eski sevgilisini rahatsız etmek için her gece kapısının önünde korna çalmak. |
Komşunun evinde gece yarısı yüksek sesle müzik dinlemesi. |
|
Yaptırım |
2 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası. |
3 aydan 1 yıla kadar hapis. |
Sadece idari para cezası. |
|
Soruşturma |
Re'sen (şikâyete tabi değil). |
Şikâyete bağlı. |
Şikâyet üzerine veya re'sen. |
BÖLÜM 3: YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
- Bilirkişi Raporu Zorunluluğu: Gürültünün seviyesi ve sağlığa zararlı olup olmadığı teknik bir konu olduğundan, Yargıtay bu suçtan mahkûmiyet kararı verilebilmesi için mutlaka uzman bilirkişi raporu alınmasını zorunlu kılmaktadır. Genellikle çevre mühendisleri veya fizikçilerden oluşan bilirkişi heyeti, olay yerinde gürültü ölçümü yapar, bu değeri yönetmelikteki yasal limitlerle karşılaştırır ve gürültünün insan sağlığına etkileri hakkında bilimsel bir görüş sunar. Bu rapor olmadan verilen mahkûmiyet kararları Yargıtay tarafından bozulmaktadır.
- Failin Sorumluluğu: Suçun faili, gürültüyü çıkaran veya çıkmasını engellemekle yükümlü olan kişidir. Bir fabrika için bu, şirket sahibi veya sorumlu genel müdür; bir eğlence mekanı için işletmeci; bir inşaat için ise müteahhit veya şantiye şefi olabilir.
- Kast Unsuru: Bu suçun oluşması için failin, birinin sağlığına zarar verme gibi özel bir kastı olması aranmaz. Yasal limitleri aşan bir gürültüye neden olduğunu bilmesi ve bu sonuca kayıtsız kalması, yani genel kastla hareket etmesi yeterlidir.
BÖLÜM 4: SORUŞTURMA USULÜ VE İNFAZ HUKUKU
- Şikâyet ve Uzlaştırma: TCK 183'te düzenlenen suç, kamu sağlığını ilgilendirdiği için;
- Şikâyete tabi değildir. Savcılık, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü'nün veya belediyenin bir tutanağı, bir vatandaşın ihbarı veya polisin tespiti üzerine re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
- Ancak bu suç, ceza aralığı nedeniyle uzlaştırma kapsamındadır. Soruşturma aşamasında dosya, tarafların anlaşması için uzlaştırma bürosuna gönderilir.
- İnfaz Hukuku:
- Suçun uzlaştırma kapsamında olması, birçok dosyanın mahkeme aşamasına gelmeden kapanmasını sağlar.
- Uzlaşma sağlanamazsa, ceza aralığı (2 ay-2 yıl) ve adli para cezası seçeneği bulunması nedeniyle, sanığın sicili temiz ise genellikle Adli Para Cezası, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) veya Cezanın Ertelenmesi kararları verilir.
- Bu suçta asıl caydırıcılık, ceza davasının yanı sıra, ilgili belediye veya Bakanlık tarafından işletmeye faaliyetten men veya mühürleme gibi idari yaptırımların uygulanması ve yüksek miktarda idari para cezaları kesilmesidir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
TCK 183 Gürültüye Neden Olma suçu, modern kent yaşamının getirdiği gürültü kirliliğine karşı ceza hukukunun bir güvencesidir. Bu madde, her türlü rahatsız edici sesin değil, sadece bilimsel ve yasal olarak belirlenmiş limitleri aşarak insan sağlığını tehdit eder hale gelen "zehirli" gürültünün bir suç olduğunu ortaya koyar.
Bursa'da bir sanayici, bir işletmeci veya bir inşaat firması yetkilisiyseniz, faaliyetlerinizin Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen gürültü sınırlarına uygun olduğundan emin olmanız, hem cezai hem de idari yaptırımlardan korunmanız için elzemdir. Sürekli olarak sağlığınızı tehdit eden bir gürültüye maruz kalan bir vatandaşsanız, durumu ilgili belediyeye, Çevre İl Müdürlüğü'ne (ALO 181) veya doğrudan savcılığa bildirerek hakkınızı arayabilirsiniz. Bu tür teknik ve bilirkişi raporuna dayalı davalarda, sürecin en başından itibaren uzman bir avukattan hukuki destek almak, haklarınızın etkin bir şekilde korunmasını sağlayacaktır.
Popüler Yazılar
İŞ KANUNUN AMAÇ VE KAPSAMI
